CAS NUMBER چیست و چه کاربردی دارد؟

CAS NUMBER یک شناسه عددی منحصر به فرد است که توسط (CAS) Chemical Abstract Service ، بخشی از انجمن شیمی آمریکا به ترکیبات شیمیایی، پلیمرها، توالی های بیولوژیکی، مخلوط ها و آلیاژها اختصاص داده شده است.

اعداد CAS در گستره ای از پایگاه های داده استفاده می شوند تا بازیابی اطلاعات مربوط به آن ماده شیمیایی خاص را سریع تر انجام دهند. کدهای شناسایی CAS Number تا کنون برای بیش از ۹۱ میلیون ماده شیمیایی مشخص شده اند. بعلاوه روزانه ۱۵۰۰۰ ترکیب شیمیایی نیز کد شناسایی اختصاصی می یابند.

فرمت CAS Number

یک شماره رجیستری CAS با خط تیره به سه قسمت تقسیم می‌شود.

قسمت اول شامل حداکثر 7 رقم، دومی شامل دو رقم، و سوم شامل یک رقم تک رقمی است که به عنوان یک رقم بررسی عمل می‌کند. اعداد به ترتیب افزایشی اختصاص داده می شوند و هیچ معنای ذاتی ندارند. جمع کنترلی با گرفتن آخرین رقم ضربدر 1، رقم بعدی برابر 2، رقم بعدی ضربدر 3 و غیره، جمع کردن همه این ها و محاسبه مجموع مدول 10 محاسبه می شود. برای مثال، عدد CAS آب 7732-18-5 است.

جمع چک به صورت (8×1 + 1×2 + 2×3 + 3×4 + 7×5 + 7×6) = 105 محاسبه می شود. 105 مد 10 = 5
Chemical Abstracts Service در وب سایت خود اعلام کرده است که از ژانویه 2008 یک رقم اضافی به شماره های جدید ثبت CAS اضافه می کند.

CAS Numberچند ماده شیمیایی پرکاربرد

کاربرد CAS Number در مواد شیمیایی چیست؟

شماره CAS یک شناسه منحصر به فرد و بدون ابهام برای یک ماده خاص است که امکان ارتباط واضح را فراهم می کند و با کمک دانشمندان CAS، همه داده ها و تحقیقات موجود در مورد آن ماده را به هم پیوند می دهد. سازمان‌های دولتی برای شناسایی مواد در برنامه‌های نظارتی به شماره‌های CAS تکیه می‌کنند، زیرا منحصربه‌فرد هستند، به راحتی تأیید می‌شوند و در سطح بین‌المللی به رسمیت شناخته می‌شوند.

شماره CAS یک ماده شیمیایی همیشه در طول فعالیت های تجاری واقعی استفاده می شود، به عنوان مثال، تجارت محصولات شیمیایی، و ثبت های شیمیایی (EU REACH، چین REACH، و US TSCA)، ارائه سوابق دقیق به مقامات گمرکی در هنگام صادرات یا واردات.

از مواد پایگاه داده CAS (Chemical Abstract Service) توسط بخش خدمات خلاصه‌های شیمیایی تحت انجمن شیمی آمریکا مدیریت می‌شود که از سال 1957 مواد شیمیایی ناشی از اسناد علمی و ثبت اختراع را ثبت می‌کند.

چرا استفاده از کد شناسایی CAS رواج پیدا کرده است؟

از آنجایی که این امکان وجود دارد یک ماده دارای اسامی مترادف و متفاوتی باشد، سیستم کد گذاری توسط Chemical Abstracts Service فراهم شده است. آسان نمودن شناسایی و جستجوی اطلاعاتی مواد هدف این سیستم بوده و بیشتر سیستم های اطلاعاتی جستجو از طریق سیستم کدهای شناسایی را فراهم آورده اند. امروزه با جستجوی کدهای شناسایی مواد شیمیایی می توان به آسانی به ماهیت و خواص آن‌ها دست یافت.

چگونه CAS Number ماده مورد نظر خود را بیابیم؟

برای یافتن CAS Number ماده مورد نظر می‌بایست مراحل زیر طی شود:

1. ورود به سایت شرکت های تولید کننده مواد شیمیایی و آزمایشگاهی مانند Merck یا Sigma-Aldrich
2. جستجو نام ماده مورد نظر در کادر مربوطه
3. خرید ماده مورد نظر با نمایندگی کمپانی‌ها در ایران

UN Numberچیست؟

نکته اصلی از اطلاعات مورد نیاز برای حمل کالاهای خطرناک به صورت منطبق عبارتند از:

• هویت مواد چیست؟
• مقدار مواد چقدر است؟
• از چه حالت حمل و نقلی برای حمل مواد استفاده می شود؟

مهم تر از همه لازم است که مواد را به درستی برای همه شرکت کنندگان در زنجیره لجستیک شناسایی کنید. این کار هم از طریق برچسب ها یا پلاکاردها و همچنین علامت گذاری روی بسته(ها) و اطلاعات شناسایی مربوطه که در اوراق حمل و نقل همراه ذکر شده است انجام می شود. اساسی ترین جزء این سیستم شناسایی، شماره چهار رقمی سازمان ملل متحد یا شماره سازمان ملل متحد (UN#) است.

سیستم شماره سازمان ملل توسط سازمان ملل متحد تحت مقررات مدل حمل و نقل کالاهای خطرناک (“کتاب نارنجی” یا UNMR) اداره می شود و به طور کلی در سراسر جهان از طریق ادغام آن در فهرست کالاهای خطرناک (DGL) موجود در تمام کشورهای جهان پذیرفته شده است. UN نامبر به هر دو دسته مواد شیمیایی عمومی مانند “مایعات قابل اشتعال N.O.S” اختصاص داده می شود.

(UN 1993) و مواد شیمیایی بسیار خاص تر، مانند “بنزین” (UN1203). قوانین استفاده از مواد شیمیایی می‌خواهد که خاص‌ترین شماره ممکن و نام مناسب حمل و نقل را به آن اختصاص دهند.

بنابراین، اگرچه بنزین در واقع یک مایع قابل اشتعال است، اما صحیح تر است که آن را با شماره خاص سازمان ملل متحد و نام حمل و نقل مناسب آن شناسایی کرد. مواد منفجره با “0” شروع می شود و در حال حاضر به UN0512رسیده است.

همه مواد شیمیایی دیگر در این سیستم با UN1001 شروع و در زمان نوشتن تا UN3534، حداقل در ایالات متحده، فهرست شده‌اند. فهرست کوچک‌تری از اعداد مشابه «NA» یا «آمریکای شمالی» برای شناسایی گروهی از مواد شیمیایی در ایالات متحده و کانادا استفاده می‌شود که یا فاقد UN# اختصاص داده شده‌ هستند و ممکن است در آن دو کشور به طور متفاوتی رفتار شود.

شاید شناخته شده ترین آنها NA1993 برای “مایعات قابل احتراق N.O.S.” باشد که فاقد UN# متناظر هستند و توسط سیستم بین المللی درمان نمی شوند.

Catalogue Number

کاتالوگ نامبر (catalogue number) یکی از اطلاعات تولیدی محصول است که توسط کارخانه تولید کننده روی بسته بندی محصول درج می‌شود و منحصر بفرد یک ماده است یعنی هرماده cat No مخصوص خود را دارد که تمام اطلاعات آن محصول را همانند فرمول شیمیایی، جرم مولی، نام‌های جایگزین متداول، خواص فیزیکی و شیمیایی، خلوص و چگالی، ساختار مولکولی ماده، کاربردها و موارد ایمنی و شرایط نگهداری ماده را شامل می‌شود.

کاتالوگ نامبر یا کد ماده شیمیایی شماره‌ای است که کارخانه‌ی تولید کننده بصورت انحصاری برای محصولات تولیدی خود درنظر می‌گیرد و با نام‌های زیر شناخته می‌شود.

(order No-part No-Catalogue number(cat No)-product No Art(Article NO

جهت پیدا کردن کاتالوگ نامبر مورد نظرتان بایستی مواررد زیر را انجام دهید:

• مراجعه به سایت کمپانی‌های تولید کننده مواد شیمیایی و آزمایشگاهی
• جستجو اسم ماده مورد نظر
• سایت مد نظر شماره کاتالوگ کمپانی با آن ماده مورد نظر را نمایش می دهد که شامل تمام خواص ماده مانند نام شیمیایی، ساختار و … می باشد.
• در نهایت با داشتن cas number و cat number ماده مورد نظر با نمایندگی این کمپانی‌ها در ایران تماس گرفته و ماده مورد نظر را خریداری کنید.

Catalogue Number و UN NUMBER با CAS Number چه تفات هایی دارند؟

cat No: کد شیمیایی ماده است که منحصر به فرد خود ماده بوده و تمام ویژگی‌های آن را مشخص می‌کند و فرمت آن معمولا ترکیبی از اعداد و حروف است.

CAT Number کد شیمیایی اختصاصی ماده است که برای هر محصول به طور اختصاصی تعریف می شود. این کد را هر کمپانی تولید کننده مواد شیمیایی و آزمایشگاهی برای محصولات خود تعریف می کند تا امکان جستجو، خرید و سفارش محصول برای مشتریان تسهیل شده و نیز با محصولات مشابه و هم نام سایر شرکت ها متفتوت باشد.

CAS No: شماره‌ی ثبت ماده شیمیایی است نه کد ماده شیمیایی و منحصر بفرد ماده هم نیست و فرمت آن فقط شامل اعداد است.
کد شناسایی CAS یک کد یکتا بوده که برای هر ماده شیمیایی متفاوت است، همچنین همه مواد و ترکیبات دارای این کد شناسایی می باشند در صورتیکه UN NUفقط منحصر به مواد شیمیایی خطرناک بوده و گاهی اوقات ممکن است مواد شیمیایی با خواص خطرناک مشابه نیز دارای کد UN یکسان باشند.

CAS NUو CAT NU در برگه اطلاعات ایمنی خرید مواد شیمیایی ذکر می شوند، بنابراین قبل از شروع کار با هر ماده MSDS آن را به دقت مطالعه نمایید.