کربنات سدیم با نام تجاری سودا اش و فرمول شیمیایی Na2CO3، یک ماده شیمیایی چند منظوره و با کاربردهای متفاوت در بخش‌های مختلف صنعتی می‌باشد. همان طور که از فرمول شیمیایی آن نیز مشخص است، مواد شیمیایی سودا اَش نمک سدیمی اسید کربنیک است و در حالت عادی به صورت جامد سفید رنگ می‌باشد.این ماده از لحاظ شکل ظاهری که جامد سفید رنگ است مشابه بوراکس می‌باشد.
تا اواسط قرن 19 این ماده شیمیایی عمدتاً از خاکستر گیاهان استخراج می‌شد تا اینکه در سال 1791 شیمیدان فرانسوی نیکلاس لبانس این ماده را به شکل امروزی تهیه نمود. شکل زیر نشان دهنده فرمول ساختاری سودا اَش می باشد:
فرمول شیمیایی ماده سدیم کربنات (سودا اش)
فرآیند Solvay برای تولید کربنات سدیم
مواد اولیه مورد نیاز برای تولید کربنات سدیم به روش Solvay عبارتند از سنگ آهک، نمک معمولی و آمونیاک که طبق واکنش‌های زیر سدیم کربنات تولید می‌شود.
CaCO3 -> CO2 + CaO
2NH4Cl + CaO + 2NH3 -> CaCl2 + H2O
2NaHCO3 -> Na2CO3 + H2O + CO2
مشاهده و ثبت سفارش سودا اش در گروه راینه
مشخصات کربنات سدیم یا همان سودا اَش چیست؟
کربنات سدیم تولیدی از نظر مشخصات به دو دسته تقسیم می‌شوند:
• کربنات سدیم سنگین
• کربنات سدیم سبک
تفاوت کربنات سدیم سنگین و کربنات سدیم سبک تنها در چگالی، اندازه ذرات و کاربرد آنها است و از نظر شیمیایی تفاوتی با یکدیگر ندارند. سدیم کربنات سنگین چگالی توده‌ای حدود ۱۰۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب و ذراتی با اندازه ۳۰۰ تا ۵۰۰ میکرون دارد.
ذرات درشت تر گرانول مانند این نوع موجب عدم وجود گرد خاک و ناخالصی شده و احتمال پخش شدن ذرات در هنگام حمل و نقل را کاهش می‌دهد.
چگالی کربنات سدیم سبک حدود ۵۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب و اندازه ذرات سدیم کربنات سبک در حدود ۱۰۰ میکرون می‌باشد.
کاربردهای سودا اش در صنایع مختلف
سودا اَش سنگین اغلب در ساخت شیشه به کار برده می‌شود در صورتی که از سودا اَش سبک برای تولید مواد شیمیایی و شوینده ها استفاده می‌شود.
حدود 45% سودا اَش تولیدی در جهان در صنایع شیشه سازی کاربرد دارد. به کارگیری مواد قلیایی مانند Na2CO3 در شیشه سازی سبب کاهش دمای تشکیل شیشه از 1700 به 1500-1450 درجه سانتیگراد می‌شود که منجر به کاهش مصرف انرژی در این صنعت می‌شود. از جمله دیگر کاربردهای سودا اَش می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- صنعت نفت: جهت رسوب دادن یونهای کلسیم در گل‌های آبی و سولفات باریم در گل‌هایی با pH پایین
- رنگرزی: به عنوان عامل استحکام دهنده پیوند بین رنگ و الیاف
- صنعت غذا: به عنوان تنظیم کننده pH و نگهدارنده، از دیگر مواد شیمیایی که در صنعت غذا کاربرد دارد، اسید بوریک می‌باشد.
- الکترولیز: به عنوان یک الکترولیت جهت افزایش سرعت تجزیه آب
- آزمایشگاه‌های شیمی: به عنوان استاندارد اولیه در واکنش‌های تیتراسیون
تولید سودا اَش
ارزش کل سودا اَش (کربنات سدیم) تولید شده در سال 2019 حدود 1.8 میلیارد دلار برآورد شد و تولید ایالات متحده 12 میلیون تن تقریبا مشابه سال قبل بود.
صنعت تولید سودا اَش ایالات متحده شامل چهار شرکت در وایومینگ است که دارای پنج کارخانه و یک شرکت در کالیفرنیا با یک کارخانه است. پنج شرکت تولیدکننده مجموعا ظرفیت سالانه 13.9 میلیون تن دارند.
توزیع تخمینی سودا اَش بر اساس مصرف کننده نهایی
صنعت تولید شیشه 47 درصد ، مواد شیمیایی 30%، صابون و مواد شوینده 6%، مصارف متفرقه 11% ، گوگرد زدایی از گازهای دودکش 4%، خمیر و کاغذ 1٪ و تصفیه آب 1٪.
صادرات و تولید کنندگان عمده سودا اَش در جهان
تقاضای زیاد باعث تولید مازاد و صادرات بیشتر شده است. این موضوع شامل چین می شود که بیشترین ظرفیت تولید سودا اَش را دارد و اما همچنین بزرگترین مصرف کننده سودا اَش نیز می‌باشد. چین حدود 9 درصد از کل حجم عرضه جهانی خاکستر سودا را صادر می کند، اگرچه حدود 45 درصد از ظرفیت تولید جهانی را در اختیار دارد.
علاوه بر این، 5 کشور برتر تقریباً 86 درصد از کل حجم صادرات جهانی را در اختیار دارند. ایالات متحده بزرگترین صادرکننده خاکستر سودا است که حدود 43 درصد از کل حجم جهانی را تامین می کند و پس از آن ترکیه قرار دارد.
سه گروه تولیدکنندگان پیشرو در جهان برای سودا اَش می باشند: شرکت ملی سودا اَش آمریکا که 5 تولید کننده عمده سودا اَش در داخل آمریکا دارد، تولید کنندگان چینی و کمپانی بلژیکی Solvay.
جهت خرید مواد شیمیایی نظیر سودا اَش با ما در ارتباط باشید.
روند تغییرات قیمت سودا اَش
قیمت سودا اَش از ابتدای سال 2022 حدود 210 یوان در هر تن ( حدود 7.8 درصد) افزایش قیمت داشته است. نرخ تغییرات قیمت سودا اَش در 5 سال گذشته در نمودار پایین آورده شده است. بالاترین قیمت آن در نوامبر سال 2021 می باشد که حدود 3700 یوان در تن می باشد. بیشترین قیمت سودا اَش در 5 سال گذشته در ماههای اکتبر و نوامبر مشاهده شده است و پایین ترین قیمت آن در ماه ژانویه مشاهده شده است.
میزان واردات، صادرات و مصرف سودا اَش در ایالات متحده آمریکا در ماههای مختلف سال‌های 2020 و 2021 در جدول زیر آورده شده است:
میزان صادرات سودا اَش از آمریکا به کشورهای دیگر در ماههای سال 2021 در جدول زیر آورده شده اسـت. از این جداول می توان ماههای پرمصرف سودا اَش در طول سال در کشورهای مختلف را ارزیابی نمود. میزان صادرات این محصول در ابتدای بهار به حداکثر خود می‌رسد.
