به مناسبت روز جهانی شرکت های خرد، کوچک و متوسط – 27 ژوئن
SME ها و بین المللی شدن
مقدمه
شرکت های خرد، کوچک و متوسط با داشتن سهم بیش از 95 درصد از کسب و کارها، مهم ترین عامل در رشد اقتصادی و افزایش اشتغال زایی در جهان محسوب می شوند. این شرکت ها که به عنوان کانون اصلی توسعه فناوری و تأمین نیازهای پیچیده و پیشرفته کشورها می باشند، کارآفرینی و تکاپوی سازمانی در آنها نسبت به شرکت های بزگ عمدتاً بیشتر است. از این رو دولت های آگاه و همچنین شرکت های بین المللی که بخش عمده تولیدشان به SME ها وابسته است، پیوسته حمایت و پشتیبانی از آنها را در برنامه های اصلی خود مدیریت می نمایند.
شایان ذکر است که بسیاری از شرکت های بین المللی جهان در صنایع مختلف از جمله صنایع مواد شیمیایی و پتروشیمی فعالیت خودرا به عنوان یک شرکت کوچک آغاز کرده اند و امروزه با فروش میلیارد دلاری از بزرگ ترین شرکت های جهان محسوب می شوند. به طور مثال Brenntag به عنوان شرکت رتبه اول توزیع کننده مواد شیمیایی در رتبه بندی ICIS در ابتدا یک شرکت کوچک توزیع کننده تخم مرغ بوده است.
مهمترین شاخص ها جهت تعیین شرکت های کوچک و متوسط، تعداد کارکنان و میزان گردش مالی است، که در کشورهای مختلف با توجه به عوامل مختلف از جمله درجه توسعه یافتگی، جمعیت و حتی ساختار فرهنگی می تواند متفاوت باشد. به طور مثال در آلمان کسب و کارهای کمتر از 10 نفر پرسنل و با گردش مالی تا حدود 300 هزار یورو، جزو شرکت های کوچک و شرکت های با تعداد پرسنل 10 تا 499 نفر و با گردش مالی تا 25 میلیون یورو، جزء کسب و کارهای متوسط محسوب می شوند.
در حالی که در آمریکا کسب و کارهای با کمتر از500 پرسنل جزو شرکت های کوچک قرار می گیرند. در ایران نیز تعریف واحدی از بنگاه‌های کوچک و متوسط ارائه نشده است و از سازمانی به سازمان دیگر متفاوت است. اما به طور تقریبی واحدهاي با کمتر از 10 نفر پرسنل کسب و کار خرد، 10 تا 49 نفر کوچک، 50 تا 99 نفر متوسط و ببشتر از 100 نفر پرسنل کسب و کار بزرگ تقسیم بندی شده است.
SME ها و تجارت جهانی:
با توجه به روند افزایش نقش تجارت بین المللی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی در توسعه اقتصاد جهانی، نیاز به برنامه های خاص جهت توسعه تجارت بین المللی توسط SME ها و جذب سرمایه گذاری خارجی به ویژه در کشورهای در حال توسعه می باشد، تا این شرکت ها بتوانند نقش مؤثری در جذب سرمایه گذاری خارجی و توسعه اقتصادی ایفا نمایند.
بنا بر نظر انجمن بین المللی کسب و کارهای کوچک و متوسط ( ISSME) گام های خاصی که می بایست توسط دولت ها و جوامع بین المللی به منظور ایجاد بستر مناسب تجارت بین المللی توسط SME ها برداشته شده و برای آن برنامه ریزی منسجم و متمرکز در سطح ملی و بین المللی انجام شود، به شرح ذیل تعریف شده است:
- تعریف مشخص از SME ها جهت پذیرش واحد در سطح بین المللی.
- حذف / به حداقل رساندن موانع و ریسک های فرایندهای سرمایه گذاری خارجی.
- افزایش حد مجاز سرمایه گذاری مستقیم خارجی در بخش SME به ویژه در کشورهایی که در سطح بسیار پایین تر اقتصادی قراردارند
- شناسایی / پیش بینی مناطق اصلی سرمایه گذاری.
- ایجاد مشوق های مالیاتی برای جذب سرمایه گذاری.
- اجرای سیاستهای متمرکز برای SME ها در صنعت صادرات.
- تسهیل مشارکت شرکت های متوسط در رویدادهای تجارتی مانند نمایشگاه های تجاری، جلسات B2B بین خریداران و فروشندگان
- کمک به شرکتهای کوچک و متوسط برای بدست آوردن منبع ورودی قابل رقابت با قیمتهای بین المللی برای اهداف صادراتی.
- دسترسی آسان به تأمین مالی در صادرات.
- همکاری و حمایت SME ها در ایجاد توانایی های صادراتی با تسهیل دسترسی به فناوری های جدید ، اطلاعات بازار، هوش تجاری و کسب مهارت های مدیریت صادرات.
- پشتیبانی و همکاری با SME ها برای ایجاد ارتباطات قابل اعتماد برای تولید، بازاریابی و سرمایه گذاری.
- برپایی نمایشگاه های تجاری انحصاری SME برای نمایش توانایی ها و ظرفیت های آنها برای مخاطبان بین المللی.
- ایجاد بانک اطلاعاتی مطمئن از SME ها جهت تسهیل و دردسترس بودن آنها برای سرمایه گذار / واردکننده خارجی.
البته بدیهی و شایان ذکر است اولین قدم در ایجاد بستر مناسب برای اجرای موارد فوق، سیاست گذاری صحیح دولت ها، موضع گیری و موقعیت آنها در روابط بین المللی و ساختار تجارت جهانی می باشد.
SME ها و استقرار سیستم مدیریت کیفیت
استقرار سیستم مدیریت کیفیت در SME ها به ویژه آنها که در جهت بین المللی شدن فعالیت می کنند به همان اندازه دارای اهمیت است که در شرکت های بزرگ و فراملی. چرا که ایجاد چارچوب منسجم برای بهبود مستمر، ارتقای رضایت مشتری، افزایش سوددهی، اطمینان از کیفیت تأمین کنندگان و پیمانکاران، به کارگیری روش های نوین مدیریتی مناسب، استقرار راهکارهای به روز جهت افزایش بهره وری سرمایه های انسانی و . . . از مواردی هستند که برای همه شرکتها فارغ از اندازه سازمان، لازم و حیاتی است.
چارچوب مدیریت کیفیت در همه کسب و کارها بدون در نظر گرفتن تعداد کارکنان و میزان فروش، یکسان است، اما از آنجا که در SME ها کارکنان طیف گسترده تری از وظایف را بعهده دارند، ارتباطات خیلی ساده تر و مستقیم تر انجام می شود و در مواردی تصمیم گیری ها توسط افراد محدودتری انجام می شود، سازمان استاندارد جهانی (ISO)، کتابچه راهنما بعنوان سند پشتیبان برای استقرار ISO 9001:2015 برای SME ها نیز منتشر کرده است.
این کتابچه هیچ الزام جدیدی اضافه نمی کند و هیچ یک از الزامات استاندارد را اصلاح نمی کند، اما به دلیل آنکه چالش های شرکت های SME در استقرار سیستم مدیریت کیفیت بطور بالقوه بیشتر است، این کتابچه به عنوان راهنما برای شرکت های SME صرف نظر از نوع محصولات و خدمات آنها، قابل استفاده می باشد.
از مهم ترین نکات در استقرار مدیریت کیفیت در کسب و کارهای کوچک و متوسط به ویژه در شرکت هایی که با هدف بین المللی شدن فعالیت می کنند، این است که می بایست مدیریت ارشد و همه افراد سازمان، نگاهشان به استقرار سیستم مانند سایر پروژه ها وسرمایه گذاری های مهم باشد و اولویت اصلی پیاده سازی سیستم و بهبود مستمر، بدون توجه اولیه به اخذ گواهینامه باشد. باید توجه داشت که سیستم مدیریت کیفیت به خودی خود، لزوماً منجر به بهبود روند کار یا بهبود محصولات و خدمات نمی شود، بلکه ابزاری است در دست همه افراد یک سازمان که بتوانند با رویکرد سیستماتیک در تحقق اهداف سازمان خود، حرکت نمایند.
منابع:
https://issme.org/about-issme/focus-areas/trade-investment/
ISO9001:2015 for small Enterprises. What to do?
http://www.dailyafghanistan.com/opinion_detail.php?post_id=144759