ماده شیمیایی سدیم بی کربنات

ماده شیمیایی سدیم بی کربنات

سدیم بی‌کربنات یا جوش شیرین یکی از نمک‌های سدیم در ترکیب با کربنیک اسید است که فقط یک هیدروژن اسیدی این ترکیب با سدیم جایگزین شده‌است.  فرمول مولکولی سدیم بی کربنات NaHCO₃ می‌باشد. این ماده که در گرید خوراکی با نام جوش شیرین نیز شناخته می‌شود و همچنین در صنعت با نام‌های دیگری همچون كربنات هيدروژن سديم، سوداي پخته شده، اسيد كربونيك سدیم، نمك مونو سديم، مونو سديم كربنات، كربنات اسيد سديم نیز شناخته می‌شود. بی‌کربنات سدیم درحالت جامد، به شکل گرانول یا پودرهای كریستالی، با رنگ سفید، بی‌بو، دارای خاصیت بازی است و كمی قابل حل است و به مقدار كمی در اتانول حل می‌شود. بی‌کربنات جاذب رطوبت و بوگیر است. در واقع شکل ظاهری سدیم بی کربنات پودر سفید رنگ می باشد.

بی کربنات سدیم در ساختار خود دارای یک گروه آنیونی -HCO3 و یک عامل کاتیونی ⁺Na است. بی کربنات سدیم در طبیعت به فرم کانی ناکولیت (nahcolite) یافت می‌شود. در سال 1791 شیمیدان فرانسوی نیکلاس لبانس بی کربنات سدیم را به شکل امروزی تهیه نمود. جان دوییت و آستین چرچ اولین کارخانه سودای آشپزی را از بی کربنات سدیم و دی اکسید کربن احداث کرده اند.

این محصول امروزه بیشتر به وسیله فرایندی بین کلرید سدیم ، آمونیاک و کربن دی اکسید و آب تهیه میشود که این فرایند به اسم فرایند سلوی (solvay process) میباشد، که در این واکنش سدیم بی کربنات به صورت رسوب بدست می آید و پس از خشک کرد و حرارت دادن به کربنات سدیم تشکیل می‌شود.

شکل (1) نشان دهنده چگونگی توزیع مصرف سدیم بی کربنات در سال 2019 در صنایع مختلف است.

شکل (1): شان دهنده چگونگی توزیع مصرف سدیم بی کربنات در سال 2019 در صنایع مختلف

کاربردهای بی کربنات سدیم

• حفاری چاه‌های نفت: از سدیم بی کربنات در حفاری به منظور حذف ناخالصی‌ کلسیم به جا مانده در سیمان استفاده می‌شود.
• پزشکی: به صورت گسترده توسط پزشکان برای درمان سوزش و اسیدی بودن معده تجویز می‌گردد.
• تصفیه آب:  بی کربنات سدیم عاملی قوی در کنترل pH، قلیاییت و فرآیند های تصفیه می باشد.
• کشاورزی: برای تامین شرایط سالم رشد و عدم اجازه برای رشد موارد غیر ضروری و قارچ ها استفاده می‌شود.
• کاربردهای خانگی: برای برطرف سازی بو های مختلف، می توان از این ترکیب استفاده نمود.
• صنایع غذایی: بیشترین استفاده از سدیم بیکربنات در فرآوری انواع بکینگ پودر است.
• لوازم بهداشتی: خاصیت سایندگی این ماده مانند یک تمیز کننده مکانیکی عمل کرده و باعث حذف پلاک‌ها از روی دندان ها می شود و به سفید شدن دندان ها کمک می کند.
• کاربرد های صنعتی: به عنوان کاربردهای صنعتی، بافرهای NaHCO3 در فرآیند های مختلف باعث خنثی سازی pH شده و منبعی از CO₂ به حساب می آیند و همچنین نقش کاتالیست را بازی می کنند.
• از کاربردهای بی کربنات سدیم میتوان به عنوان باز دارنده در مواد منفجره نیز اشاره کرد.

این ماده باز بسیار ضعیفی است که در آب قابل حل است و به یون های سدیم (Na) و بی کربنات (HCO3) در آب تبدیل می شود.

جهت اطلاع از قیمت بی کربنات سدیم با ما در ارتباط باشید.