اتانول یا الکل اتیلیک یا اتیل الکل یا الکل میوه دارای فرمول شیمیایی C2H5OH است که ترکیب شیمیایی با بوی خاص و آتش‌گیری است. اتانول برای انسان از دوران باستان شناخته شده بود، جداسازی آن به صورت اتانول نسبتا خالص احتمالا اولین بار توسط جابر بن حیان که صنعت تقطیر را گسترش داد، انجام شده است. البته بیشتر گمان می‌رود که اتانول خالص توسط محمد زکریای رازی دانشمند ایرانی تولید شده باشد.
متانول ساده ترین الکل است که با نام متیل الکل نیز شناخته میشود، متیل الکل ریشه یونانی دارد و از دو واژه Methu به معنی شراب و hyel به معنی چوب تشکیل شده است. متانول یک ترکیب شیمیایی با فرمول CH3OH بوده و مایعی سبک، فرار و قابل اشتعال است. در اثر سوختن در هوا، دی‌اکسید کربن و آب تولید می‌کند.
این ترکیب از متابولیسم غیر هوازی گونه‌های زیادی از باکتری‌ها تولید میشود، در نتیجه مقدار اندکی از بخار متانول در جو وجود دارد و متانول موجود در اتمسفر بعد از گذشت چند روز توسط اکسیژن و نور خورشید به CO2 اکسید میشود. شکل (1) نشان دهنده تفاوت ساختار مولکولی اتانول و متانول است.
شکل (1): تفاوت ساختار مولکولی اتانول و متانول
متانول در بین الکل‌ها، ضعیف‌ترین خاصیت میکروب کشی را دارد؛ لذا به ندرت بدین منظور استفاده میشود. علاوه براین، متانول از طریق پوست، دستگاه تنفسی، دستگاه گوارشی میتواند جذب شود و در بدن انسان به متابولیت‌های سمی فرمالدهید، فرمات (اسید فرمیک) و CO2 تبدیل شود. حال نه تنها متانول به شدت سمی است بلکه کمترین خاصیت ضدعفونی رو بین الکل‌ها دارد که میتواند سبب بروز عوارضی همچون درماتیت (التهاب پوست)، آسیب چشمی از جمله کوری، نارسایی کلیه، کما و مرگ شود.
بزرگترین ماده اولیه برای تولید اتانول در ایالات متحده، محصولات سبزیجات نشاسته‌ای مانند ذرت و سیب زمینی شیرین است. پس از برداشت محصول، محصولات زراعی برای گیاهان در گیاهان “آسیاب مرطوب” یا “آسیاب خشک” ارسال می‌شوند. هر دو نوع گیاه، مواد اولیه را از طریق فرآیند سنگ زنی، واکنش و تقطیر که در انتها الکل خالص اتانول می‌دهد قرار می‌دهند.
متانول خالص اولین بار در سال 1661 توسط رابرت بویل از چوب استخراج شد. در سال 1834 شیمیدان‌های فرانسوی انجمن Jean-Babtist، ترکیب عناصر آن را بدست آوردند و همچنین کلمه متیلن را به شیمی آلی معرفی کردند. متیل در سال 1840 از کلمه متیلن مشتق شد و برای نامیدن متیل الکل استفاده شد. درسال 1892 از طرف انجمن بین المللی نامگذاری ترکیبات شیمیایی، متیل الکل به متانول تغییر نام یافت.
در سال 1923 شیمیدان آلمانی به نام ماتیاس، متانول از گاز سنتز (مخلوطی از CO و H2 که از کک بدست می‌آید) تولید کرد. در این فرآیند، از کرومات روی به عنوان کاتالیزور استفاده می‌شد و واکنش در شرایط دما و فشار بسیار بالا انجام شد.
فرآیند کلی تولید متانول را می‌توان در سه مرحله ذیل خلاصه کرد:
- تولید گاز سنتز
- سنتز الکل متانول از گاز سنتز تولید شده در مرحله اول
- تقطیر
هرجند اتانول و متانول هر دو الکل‌های گروه اول می باشند اما با یکدیگر از نظر فرایند تولید، کاربرد و میزان سمی بودن و یا نبودن تفاوت های عمده ای دارند. در جدول ذیل تفاوت‌های این دو ماده شیمیایی آورده شده است.
| اتانول | متانول |
| دارای گروه اتیل است. | دارای گروه متیل است. |
| یک اسید ضعیف در مقایسه با آب است. | متانول میزان اسیدیته بالاتر از آب است. |
| بوی تندی دارد. | فرار است و بوی مشخصی دارد. |
| شعله آبی روشن دارد. | در هنگام سوختن، شعله سفید روشن می بخشد. |
| توسط تخمیر تولید میشود. | از طریق فرآیندهای مصنوعی تولید می شود. |