هیدروژن پراکسید یک مایع بی رنگ، شفاف، کمی لزج با بوی خاص ضعیف و آمیختنی با آب به هر نسبت است. آب اکسیژنه یا هیدروژن پراکسید با فرمول H2O2، نوعی اسید ضعیف به شمار می‌آید. آب اکسیژنه به صورت تجاری در درصدهای، 35 %، 50 %، 60 % و 70به فروش می‌رسد. آب اکسیژنه، مایع غیر قابل احتراق و منفجره خطرناک، یک عامل اکسید کننده قوی است که به شدت با مواد مختلف واکنش می دهد.
آن می تواند به طور خود بخود به آب و اکسیژن تجزیه شود و با آب در هر نسبت مخلوط شود. آب اکسیژنه را به عنوان ساده‌ترین پراکسید یعنی ترکیبی با پیوند یگانه اکسیژن-اکسیژن می‌شناسند. ساختار مولکولی آب اکسیژنه در شکل (1) آورده شده است.
شکل (1): ساختار مولکولی آب اکسیژنه
فرآیند تولید آب اکسیژنه
متداولترین فرآیندهای تولید آب اکسیژنه عبارتند از:
- فرآیند اکسایش
- فرآیند الکترولیز
فرآیند اکسایش
در این فرآیند یکی از مشتقات آنتراکینون مثل ۲- اتیل آنترا هیدروکینون، بر اثر واکنش با هیدروژن در مجاورت کاتالیزور پالادیم به اتیل آنتراکینون تبدیل می شود. با عبور هوا (O2) از ماده اخیر محلول پراکسید هیدروژن ۲۰ درصد وزنی بدست می آید.
فرآیند الکترولیز
از الکترولیز محلول سولفوریک اسید ۵۰ درصد وزنی، یا از الکترولیز محلول سولفوریک اسید و سولفات هیدروژن آمونیوم، با شدت جریان زیاد، در آند پراکسید هیدروژن و در کاتد H2 حاصل می شود.
در این واکنش، یون پراکسو دی سولفات تشکیل می شود که از هیدرولیز آن H2O2 بدست می آید. پراکسید هیدروژن بدست آمده را بوسیله تقطیر در دمای بالا و فشار پایین به سرعت جدا می کنند، سپس محلول رقیق پراکسید هیدروژن را در فشار کم تقطیر می کنند تا محلول آب اکسیژنه ۳۰ درصد وزنی بدست آید. حتی می توان بوسیله تقطیر، غلظت آب اکسیژنه را تا ۹۹ درصد وزنی افزایش داد.
خواص هیدروژن پر اکسید
هیدروژن پراکسید دارای ویژگی‌های ارزشمند و خواص قابل توجهی است:
- اثربخشی در کل محدوده pH
- پتانسیل بالای اکسیداتیو
- محصولات جانبی آن باعث آلودگی نمیشوند
- سهولت استفاده (مایع)
کاربردهای آب اکسیژنه در پزشکی و درمان
یکی از مهم ترین کاربردهای آب اکسیژنه خاصیت درمانی آن است، از آب اکسیژنه در موارد ذیل در این حوزه استفاده می‌شود:
- پاک سازی زخم و ضد عفونی کردن: استفاده در زخم های کوچک و بریدگی ها
- گلودرد
- از بین بردن موم گوش
- سفید کردن دندان‌ها
- قارچ پا
- نرم کردن پینه و میخچه
- تسکین پوست خشک
- خلاصی از زخم دهان
- درمان سرماخوردگی
- درمان عفونت های گوش
- درمان سینوزیت
- درمان دندان درد
- درمان عفونت های قارچی
- استفاده به عنوان خوش بو کننده
- تمیزکردن لنزچشم
- سفید کردن ناخن‌ها