ماده شیمیایی هیپوکلریت کلسیم (پرکلرین)
ماده شیمیایی هيپوكلريت كلسيم، ماده‌ای شيميايي با فرمول Ca(ClO)2 می‌باشد كه در صنعت به آن پركلرين نيز گفته مي شود، هیپوکلریت کلسیم ماده ای سفید رنگ با خاصیت گند زدایی که جهت ضد عفونی آب، سبزی، میوه، ظروف، حمام، توالت و محل‌های آلوده به کار می‌رود. هيپوكلريت كلسيم اكسنده اي قوي است و هنگام كار كردن با آن بايد نكات ايمني مورد توجه قرار گيرد. اتم‌های کلر که در این ترکیب وجود دارند باعث ایجاد خاصیت گندزدایی و ضد عفونی کنندگی در آن می گردد.
هنگامی که پرکلرین با میکروب‌ها و سایر آلاینده‌های آلی مواجه شود، ترکیبات کلر موجود در آن عملکرد سلول‌های آن‌ها را با پیوند دادن به آنزیم ها و سایر اجزای سلول مختل می‌کند. این کار باعث غیرفعال کردن باکتری ها با غیرفعال کردن کار داخلی آن می‌شود و یا با پارگی دیواره‌های سلولی، ضد عفونی کندگی را انجام می‌دهد. شکل (1) نشان دهنده ساختار مولکولی هیپرکلریت کلسیم است.
شکل (1): ساختار مولکولی هیپرکلریت کلسیم (پرکلرین)
با پرکلرین به وسیله واکنش کلر با آهک در مجاورت سدیم هیدروکسید در طی یک فرایند چند مرحله ای، دوغاب پرکلرین تهیه می‌شود که پس از تولید با فیلتراسیون وخشک نمودن، گرانول‌های محصول نهایی به دست می‌آید. محصول نهای ی تولیدی معمولا به دو روش عرضه می‌گرد:
- گرد سفيد كلر (خلوص %39-%5/33)
- گرانول (خلوص %70-%65)
محصول نهایی بصورت گرانول بوده و در بشکه های پلاستیکی ٤٠ ، ٤٥ و ٥٠ کیلو گرمی عرضه می‌گردد.
هیپوکلریت کلسیم به دلیل حساسیت نسبت به گرما و رطوبت باید در جای خشک و خنک نگهداری شود و نگهداری آن در آفتاب و یا انبارهای گرم، خطر انفجار را در پی دارد. همچنین بشکه‌های پرکلرین را نباید در مجاورت مواد بودار و قابل اشتعال مانند بنزین، نفت، گازوئیل یا سموم کشاورزی بخصوص سم فسفره یل مواد ضد عفونی کننده مانند کرئولین قرار داد. انبار مخصوص نگهداری بشکه‌های پرکلرین باید مجهز به تهویه مناسب باشد و کف انبار نگهداری باید از جنس مقاوم به رطوبت ساخته شده باشد. بشکه‌های پرکلرین را باید روی صفحات چوبی که به فاصله 10 سانتی متر از کف انبار فاصله دارد قرار داد.
هیپوکلریت کلسیم نسبتاً پایدار است و در خواص ضد عفونی کننده به هیپوکلریت سدیم شباهت دارد و کلر موجود بیشتری نسبت به هیپوکلریت سدیم دارد. این ترکیب شیمیایی از پایداری عالی هنگام نگهداری برخوردار است و قدرت آن با گذشت زمان حفظ می شود.
موارد کاربرد پرکلرین عبارتند از:
- برای تصفیه آب‌های آشامیدنی
- سفید کننده (کاغذ، منسوجات)
- ضد قارچ، ضد باکتری (ضد بو)
- گند زدا و ضد عفونی کننده آب استخرها