ماده شیمیایی توپانول
بخش‌های افزودنی سوخت به عنوان یک از مهمترین افزودنی‌های شیمیایی به حساب می‌آیند. این افزودنی‌ها شامل موارد ذیل هستند:
- افزودنی آنتی اکسیدان
- افزودنی ضد خورندگی فلزات
- افزودنی ضد کف کنندگی
- افزودنی ضد فرسودگی
آنتی اکسیدان برای جلوگیری از اکسید شدن مواد پایه و از بین رفتن خواص آن و نگه داشتن روغن از ترکیب با مواد تغییر شکل داده شده و ته نشین شده است که در نتیجه کارکرد موتور پدید می آید. آنتی اکسیدان‌ها عموما شامل فنول‌های استخلاف شده با گروه های حجیم، دی آمین های آروماتیک یا مخلوطی از آلکیل فنول ها و دی آمین های آروماتیک می‌باشند. اکسایش سوخت که ناپایداری هم نامیده می‌شود باعث تخریب سوخت شده و نتیجه آن کدری، تشکیل صمغ و رسوبات می باشد. آنتی اکسیدان‌ها باعث افزایش پایداری و کاهش تخریب بنزین در مخزن می شوند.
توپانول نام تجاری ماده شیمیایی 4و2- دی متیل 6- ترشیو بوتیل فنول است. با توجه به ساختار مولکولی، این ماده متشکل از حلقه بنزنی شامل یک گروه هیدروکسیل و دو گروه متیل و یک گروه ترشیوبوتیل است. یکی از مهمترین مشخصات توپانول پایداری در محول‌های اسیدی، بازی و خنثی است. از توپانول به طور گسترده در پالایشگاه‌ها به منظور تهیه سوخت جت، بنزین خودرو و بنزین هواپیما استفاده قرار می‌شود.
از توپانول به عنوان یک ماده اصلی آنتی اکسیدان استفاده می‌شود. صمغ در سوخت از طریق سیستم سوخت منتقل شده و می تواند منجر به عدم کارایی و از کار افتادگی سیستم شود. در سیستم سوخت، صمغ می تواند باعث جرم گرفتگی سامانه تزریق و تشکیل رسوب در سوپاپ ورودی شود. گونه‌های ناپایدار در بنزین تولید رادیکال‌های آزاد کرده که با اکسیژن ترکیب شده و باعث تولید رادیکال های آزاد بیشتر در واکنش زنجیری می‌شوند. این ترکیبات با الفین واکنش داده و صمغ را تشکیل می‌دهند.
عدم کنترل این واکنش زنجیری اکسایشی باعث افزایش تولید رادیکال‌های آزاد و پروکسیدها به صورت نمایی می‌شود. آنتی اکسیدان‌ها با تجزیه پروکسیدها و به دام انداختن رادیکال‌های آزاد، مرحله انتشار رادیکال‌های آزاد را قطع می‌کنند. فنول‌های استخلاف شده با گروه‌های حجیم با تشکیل رادیکال‌های پایدار از انتشار رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کنند. شکل (1) نشان دهنده فرمول ساختاری توپانول است.
شکل (1): فرمول ساختاری توپانول
از جمله دیگر کاربردهای توپانول می‌توان به موارد زیر شاره کرد:
- به عنوان آنتی اکسیدان
- صنعت چاپ
- صنایع داروسازی