ایزوتانک‌ها (ISO tank container) ، مخازنی هستند که برای حمل مایعات و یا گازها به صورت فله استفاده می‌شوند. کانتینرهای ایزوتانک به شکل استوانه و معمولا به وسیله فولاد ضد زنگ ساخته می‌شوند و در نهایت با توجه به کاربردشان با لایه های مختلفی احاطه می‌شوند.
به عبارت دیگر می‌توان گفت ایزوتانک، محفظه‌ای است که نفوذ و یا نشت انواع سیالات از آن وجود ندارد. نام این کانتینر ها از سازمان بین المللی استاندارد (ISO)، گرفته شده است و مطابق این استاندارد در ساخت این نوع مخازن باید مجموعه ای از استانداردهای صنعتی و تجاری رعایت گردد.
زمانی که یک تانکر تولید می شود، باید اندازه، دوام و استحکام آن به گونه ای باشد که با استانداردهای سازمان بین المللی استاندارد (ISO) مطابقت داشته باشد. هر مخزن حمل، مراحل بازرسی دقیق را طی می کند و تنها پس از آن تایید می شود.
شکل (1) نشان دهنده یک آیزوتانک است
فلکسی تانک چیست و چه تفاوتی با آیزوتانک‌ها دارد؟
بر خلاف آیزوتانک‌ها که ظرفیت آن‌ها ثابت است، فلکسی تانک‌ها (Flexi-tanks) مخازن انعطاف پذیری هستند که ذخیره و حمل محموله های مایع را به صورت فله با قابلیت مهر و موم، جمع‌شدگی و انعطاف‌پذیری انجام می‌دهد، فلکسی تانک در یک اتاق فلزی ثابت و معمولا 20 فوتی یا یک ظرف استاندارد نصب می‌شود.
فلکسی تانک‌هایی که معمولاً در صنعت استفاده می‌شوند، می‌توانند تا 24000 لیتر محموله مایع را در خود جای دهند. این نوع از تانکرها معمولا برای حمل و نقل مایعات غیر خطرناک استفاده می شود. جنس این تانکرها معمولا از جنس پلی اتیلن تک لایه و دو لایه، پلی اتیلن چند لایه و یا پی وی سی است.
شکل (2) نشان دهنده یک فلکسی تانک است
مقرون به صرفه بودن، ظرفیت حمل و ذخیره سازی مطلوب، حفظ کیفیت محصول و بارگیری و تخلیه سریع مواد مورد حمل باعث شده است تا امروزه استفاده از فلکسی تانک‌ها جذابیت‌های زیادی برای بازرگانان و همچنین تولید کنندگان داشته باشد. فلکسی تانک‌ها را معمولا بر اساس تعداد شیر تخلیه و بارگیری به موارد ذیل تقسیم بندی می‌کنند:
- فلکسی تانک تک شیر: شیر بارگیری و تخلیه از بالا
- فلکسی تانک تک شیر :شیر بارگیری و تخلیه از پایین
- فلکسی تانک دو شیره : یک شیر بارگیری از بالا ویک شیرتخلیه از پایین
مشاهده و ثبت سفارش دی متیل دی سولفید در گروه راینه
کاربردهای آیزوتانک چیست و برای حمل چه موادی از آن استفاده می‌شود؟
بر خلاف باور عمومی که از آیزوتانک‌ها تنها برای حمل مواد خطرناک استفاده می‌شود می‌توان گفت آیزوتانک‌ها را برای مواد غیر خطرناک زیر نیز می‌توان استفاده کرد:
- مواد شیمیایی خطرناک
- مواد اشتعال پذیر
- سموم کشاورزی و دفع آفات
- اسیدها و مواد شیمیایی خورنده
- مواد هیدروکربنی و نفتی
- انواع گازها
- مواد شیمیایی غیرخطرناک
- آب و آب میوه
- شیر تغلیظ شده
- نوشیدنی‌های الکلی
- ملاس (شیره به دست آمده از چغندر و نیشکر)
- روغن‌ها و مواد نفتی
کاربردهای فلکسی تانک در حمل مایعات
- ذخیره سازی سوخت‌های مایع
- بنزین
- گازوئیل
- نفت
- ذخیره سازی آب آشامیدنی
- ذخیره سازی مواد غذایی مایع
- شیر
- آب‌میوه‌ها
- انواع نوشیدنی‌ها
- روغن ها
- انبار خرید مواد شیمیایی صنعتی و مواد اولیه صنعتی
- شوینده‌های مایع
- روان کننده‌ها
- کودها
- لاتکس مایع
- رنگ‌ها
انواع آیزوتانک‌ها همراه با ظرفیت بارگیری
از نظر ابعاد و گنجایش ایزوتانک‌ها به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- 20 فوت (14000 لیتر)
- 40 فوت (27000 لیتر)
باید توجه داشت در برخی از موارد به دلیل تولید گاز و افزایش حجم در جابجایی های ایزوتانک از مبدا به مقصد امکان بارگیری با حداکثر ظرفیت ممکن انجام نمی‌شود، لذا پیش از بارگیری مطالعات دقیق MSDS کالا انجام می‌شود تا بر اساس نظر کارشناسان و طبق دستورالعمل بارگیری صورت پذیرد و از سر ریز شدن و آسیب رساندن به آیزوتانک جلوگیری شود.
آیزوتانک‌ها را می‌توان با مشخصه دیگری که به آن T-coding گفته می‌شود نیز دسته بندی نمود که این نوع دسته بندی بر اساس دو پارامتر ضخامت و فشار درون مخزن انجام می‌شود.
| ردیف | نام مخزن | ضخامت سیلندر | فشار | موارد استفاده |
| 1 | T2 و T1 | 6 میلیمتر | 1.5 بار | مایعات سبک |
| 2 | T3 تا T5 | 6 میلیمتر | 2.65 بار | روغن های غیر خطرناک بودار و بی بو |
| 3 | T6 تا T10 | 6 میلیمتر | 4 بار | مواد شیمیایی غیر خطرناک |
| 4 | T11 تا T14 | 6 میلیمتر | 6 بار | مواد شیمیایی خطرناک و اسید |
| 5 | T15 تا T22 | 6 و 8 و 10 میلیمتر | 10 بار | گاز LPG و گاز آمونیاک |
جدول (1): دسته بندی مخازن آیزوتانک بر اساس T-Coding
مزایا و محدودیت‌های استفاده از آیزوتانک‌ها
گنجایش
یکی از مزایای استفاده از آیزوتانک به منظور حمل گنجایش بالای آن در مقایسه با کانتینرهایی هست که با بشکه پر می‌شوند. برای مثال گنجایش یک کانتینر ایزوتانک 20 فوت حدود 66% بیشتر از یک کانتینر 20 فوت معمولی پر شده با بشکه است.
حمل آسان
یکی از مزایای استفاده از آیزوتانک سادگی حمل آن با استفاده از بخش‌های ریلی، جاده ای و دریایی است. با توجه به این نکته می‌توان تا حدود 30 درصد هزینه‌های ناشی از جابجایی را با استفاده از ایزوتانک کاهش داد.
ایمنی بالا
جابجایی با استفاده از آیزوتانک به دلیل بدنه فولادی ضد زنگ و همچنین مقاومت دمایی و فشاری بالای آن بسیار قابل اطمینان بوده و از ایمنی بالایی برخوردار هستند. همچنین این نوع جابجایی برای کالاهایی که نسبت به تغییرات دما حساس هستند بسیار مناسب می‌باشند.
انبارداری آسان
با توجه به استانداردهای سختگیرانه‌ای که در تولید این نوع آیزوتانک‌ها به کار گرفته می‌شود احتمال نشتی در آن‌ها بسیار کم بوده و به همین دلیل نگهداری و انبارداری آن‌ها آسان است. از طرفی این نوع کانتینرها نیاز به تمهیدات اضافی جهت انبارداری و نداشته و می‌توان چندین آیزوتانک را روی یکدیگر قرارداده و از این نظر فضای کمی را اشغال می‌کنند.
شکل (3) نمونه از انبارداری مخازن آیزوتانک را نشان می‌دهد
هرچند موادی که می‌توان با استفاده از آیزوتانک حمل کرد طیف وسیعی هستند اما باید همواره توجه داشت که نوع آیزوتانک مورد استفاده باید متناسب با سیال داخل آن باشد.
برای مثال آیزوتانکی که برای حمل مواد غذایی استفاده می شوند را نمی توان برای حمل مواد دیگر استفاده نمود و حتی در مواردی ممکن است یک آیزوتانک را تنها بتوان برای حمل یک ماده غذایی استفاده کرد و دیگر نتوان کالای دیگری را با آن حمل کرد.
همچنین در برخی از موارد مواد جامد به شکل مایعی با حرارت و فشار بالا به درون مخزن آیزوتانک پمپ می‌شود و پس از حمل با اتصال کانتینر به بخار داغ، مواد درون آن را دوباره ذوب می کنند و از مخزن خارج می‌کنند.
در این موارد ممکن است آسیب‌ها جدی و غیر قابل تعمیر زیادی به آیزوتانک وارد شده و منجر به ایجاد نشتی و شکاف هایی در بدنه شود.
مزایای استفاده از فلکسی تانک
فلکسی تانک در مقایسه با ایزوتانک و سایر روش‌های حمل دارای مزایایی است که از جمله آن می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- نصب سریع و آسان
- تخلیه آسان به دلیل وجود شیر خروجی از بالا و پایین
- کاهش فضای نگهداری پس از تخلیه مواد، (حدود دو درصد کل حجم مورد بارگیری)
- عدم امکان آلودگی بار
- وزن سبک تر کانتینر نسبت به ایزوتانک به میزان حداقل یک تن
اجزای تشکیل دهنده آیزوتانک
یک کانتینر ایزوتانک معمولا از بخش‌های زیر تشکیل شده است:
- مخزن سیلندر شکل (مخزن آیزوتانک به عنوان بخش اصلی آن در نظر گرفته شده و بسته به نوع کاربرد آن از آلیاژهای متفاوتی ساخته می‌شود.)
- فریم فولادی (به عنوان محفظه نگهدارنده سیلندر می‌باشد و معمولا از جنس فولاد ضد زنگ است)
- شیرها (شیر ورودی بالا، شیر تخلیه پایین و شیر ایمنی که این شیرها با توجه به نوع گاز یا مایع داخل سیلندر اصلی و همچنین فشار درون مخزن متفاوت هستند)
- دماسنج و فشارسنج (به منظور نمایش شرایط سیال درون سیلند اصلی)
- تجهیزات الکتریکی (به منظور ثبت و ذخیره اطلاعات دما و فشار داخل مخزن)
شکل (4) نشان دهنده اجزای مختلف تشکیل دهنده یک آیزوتانک است