دی‌اتیلن گلایکول DEG چیست؟
دی‌اتیلن گلایکول (DEG) یکی از مواد شیمیایی پرکاربرد در صنایع مختلف است که به‌دلیل قیمت مناسب، پایداری بالا و خواص فیزیکی خاص، جایگاه مهمی در بازار جهانی دارد. این ماده به‌صورت مایعی شفاف و بی‌بو با فرمول شیمیایی C₄H₁₀O₃ شناخته می‌شود و به عنوان یک حلال صنعتی قدرتمند در تولید رزین، ضد یخ، چسب و رنگ به کار می‌رود.
در بازار ایران، خرید دی‌اتیلن گلایکول DEG معمولاً با هدف استفاده در صنایع پلیمر، نساجی و مواد افزودنی انجام می‌شود. با توجه به نوسانات قیمت مواد پتروشیمی، قیمت دی‌اتیلن گلایکول DEG یکی از شاخص‌های مهم برای شرکت‌های تولیدی است که به دنبال کیفیت پایدار و تأمین مطمئن هستند. در این مقاله، به بررسی مشخصات، کاربرد، مزایا و روش خرید دی‌اتیلن گلایکول DEG می‌پردازیم تا دید جامع‌تری از این ماده کلیدی در اختیار خریداران صنعتی قرار گیرد.
مشخصات فیزیکی و شیمیایی دی‌اتیلن گلایکول DEG
دی‌اتیلن گلایکول (DEG) یک ترکیب آلی مایع، شفاف، بی‌رنگ و تقریباً بی‌بو است که به‌دلیل طعمی شیرین و خاصیت جذب رطوبت بالا در صنایع مختلف کاربرد گسترده‌ای دارد. این ماده با فرمول مولکولی C₄H₁₀O₃ شناخته می‌شود و به‌دلیل داشتن دو گروه هیدروکسیل (-OH) و یک پیوند اتر (–O–)، خواصی میان الکل‌ها و اترها از خود نشان می‌دهد. چنین ساختاری، باعث امتزاج‌پذیری کامل آن با آب و حلال‌های آلی و نیز پایداری بالا در دمای محیط می‌شود.
| توضیحات فنی | ویژگی |
| C₄H₁₀O₃ | فرمول شیمیایی |
| 106.12 گرم بر مول | جرم مولی |
| مایع شفاف و بی‌رنگ | حالت فیزیکی در دمای اتاق |
| °C −10.45 | نقطه ذوب |
| °C 244–245 | نقطه جوش |
| 1.118 g/cm³ | چگالی (20°C) |
| 0.8 mPa·s | ویسکوزیته (25°C) |
| °C 227 | نقطه اشتعال |
| بالا – در دمای زیاد قابل احتراق | نقطه خوداشتعالی |
| شیرین | طعم |
| بی‌بو یا بوی بسیار ملایم در غلظت‌های بالا | بو |
| کاملاً محلول در آب، الکل‌ها، اترها، استون و سایر حلال‌های آلی | قابلیت امتزاج |
| رطوبت‌گیر قوی، نسبتاً پایدار، واکنش‌پذیر با اسیدهای قوی و مواد اکسیدکننده | رفتار شیمیایی |
موارد استفاده و کاربرد دی‌اتیلن گلایکول DEG
دی‌اتیلن گلایکول (DEG) یکی از مواد شیمیایی چندمنظوره و پرکاربرد در صنایع مختلف است. ویژگی‌هایی مانند پایداری حرارتی، قابلیت امتزاج بالا با آب و حلال‌های آلی، ویسکوزیته مناسب و قدرت جذب رطوبت باعث شده این ترکیب جایگاه مهمی در فرآیندهای صنعتی و تولیدی داشته باشد.
در صنایع رزین، پلیمر و پلاستیک‌سازی، DEG به‌عنوان ماده اولیه در تولید رزین‌های پلی‌استر، آکریلات، متااکریلات و پلی‌یورتان‌ها استفاده می‌شود. این رزین‌ها پایه اصلی بسیاری از محصولات مانند پلاستیک‌ها، رنگ‌ها، چسب‌ها و پوشش‌های صنعتی هستند. خاصیت حل‌کنندگی بالای دی‌اتیلن گلایکول نیز باعث شده در تولید رنگ، جوهر چاپ و لاک‌های صنعتی نقش کلیدی داشته باشد و کیفیت و یکنواختی محصول نهایی را بهبود دهد.
در صنعت چسب و سیمان‌های صنعتی، DEG به‌عنوان ترکیبی پایدار، مقاومت حرارتی و مکانیکی محصول را افزایش می‌دهد. همچنین در تولید سیالات هیدرولیک، روغن‌ها و ضدیخ‌ها به‌عنوان ماده اصلی استفاده می‌شود، زیرا پایداری شیمیایی بالا و نقطه جوش زیاد آن عملکرد سیستم‌های حرارتی و مکانیکی را بهبود می‌بخشد.
در صنایع نفت و گاز، دی‌اتیلن گلایکول به‌عنوان رطوبت‌گیر (Dehydrating Agent) برای حذف آب از گاز طبیعی و جلوگیری از تشکیل هیدرات در خطوط انتقال استفاده می‌شود. همین خاصیت جذب رطوبت باعث شده در دیگر بخش‌ها مانند تولید تنباکو، نساجی، کاغذ و چرم مصنوعی نیز کاربرد داشته باشد و به‌عنوان روان‌کننده و مرطوب‌کننده در فرایند تولید به کار رود.
در محصولات دارویی و بهداشتی نیز از DEG در مقادیر محدود و به‌صورت کنترل‌شده به‌عنوان ماده کمکی در فرمولاسیون کرم‌ها، لوسیون‌ها، مرطوب‌کننده‌ها و برخی ترکیبات دارویی استفاده می‌شود تا پایداری و بافت یکنواخت‌تری ایجاد کند.
با وجود کاربردهای فراوان، باید توجه داشت که استفاده از دی‌اتیلن گلایکول در صنایع غذایی کاملاً ممنوع است. این ترکیب خاصیت سمی دارد و در صورت مصرف خوراکی می‌تواند عوارض شدید یا حتی مرگ ایجاد کند. در گذشته، استفاده اشتباه از آن به‌عنوان شیرین‌کننده در برخی محصولات، منجر به مسمومیت‌های گسترده شده است. به همین دلیل، بررسی COA (گواهی آنالیز) و تأیید اصالت محصول در زمان خرید و مصرف صنعتی DEG اهمیت بسیار زیادی دارد.
مزایای استفاده از دی‌اتیلن گلایکول (DEG)
دی‌اتیلن گلایکول (DEG) از جمله ترکیبات پرکاربرد در صنایع شیمیایی است که به‌دلیل ترکیب منحصربه‌فردی از پایداری حرارتی، قابلیت جذب رطوبت و قیمت اقتصادی، در بسیاری از فرآیندهای تولیدی نقش کلیدی دارد. این ماده به‌ویژه در صنایعی که نیاز به کنترل دما، جلوگیری از خوردگی و بهبود راندمان حرارتی دارند، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است.
از مهم‌ترین ویژگی‌های DEG می‌توان به توان بالای انتقال حرارت اشاره کرد. این ترکیب در سیستم‌های خنک‌کننده، گرمایشی و ضدیخ صنعتی موجب افزایش بازده و پایداری عملکرد تجهیزات می‌شود. به همین دلیل، در تاسیسات پتروشیمی، پالایشگاه‌ها و خطوط تولید شیمیایی که کنترل دما اهمیت زیادی دارد، استفاده از آن بسیار رایج است.
علاوه بر این، پایداری حرارتی و شیمیایی بالای دی‌اتیلن گلایکول یکی از دلایل اصلی محبوبیت آن در محیط‌های صنعتی است. این ماده حتی در دماهای بالا نیز خواص فیزیکی و شیمیایی خود را حفظ کرده و در نتیجه، خطر تجزیه یا تغییر کیفیت در طول فرآیندهای مداوم به حداقل می‌رسد.
از دیگر مزایای مهم DEG، قابلیت رطوبت‌گیری مؤثر است. این ویژگی باعث شده تا در صنایع نفت و گاز برای حذف آب از گاز طبیعی به‌عنوان رطوبت‌گیر (Dehydrating Agent) به‌کار رود و از تشکیل هیدرات و انسداد خطوط جلوگیری کند. در صنایع سیمان، نساجی و چرم مصنوعی نیز از این خاصیت برای حفظ کیفیت و ثبات مواد اولیه استفاده می‌شود.
در شرایط آب‌و‌هوایی سرد، ویسکوزیته پایین دی‌اتیلن گلایکول باعث می‌شود جریان و پمپاژ آن در سیستم‌های بسته آسان‌تر انجام گیرد. این خاصیت نه تنها انتقال ماده را ساده‌تر می‌کند، بلکه به پایداری عملکرد تجهیزات در دماهای پایین نیز کمک می‌نماید.
از نظر اقتصادی نیز DEG با هزینه تولید پایین و دسترسی آسان در بازار جهانی شناخته می‌شود. همین موضوع باعث شده بسیاری از شرکت‌های تولیدی در زمان خرید دی‌اتیلن گلایکول، این ترکیب را به دلیل قیمت رقابتی و کیفیت پایدار نسبت به گزینه‌های مشابه ترجیح دهند.
افزون بر جنبه‌های اقتصادی، کاربرد گسترده در تولید رزین‌ها، پلیمرها، رنگ‌ها، چسب‌ها و روان‌کننده‌ها از دیگر مزیت‌های مهم این ماده است. در این فرایندها، دی‌اتیلن گلایکول به‌عنوان حلال یا ماده کمکی (Process Aid) به بهبود خواص مکانیکی و الکتریکی محصولات نهایی کمک می‌کند. به همین ترتیب، در تولید رزین‌های پلی‌استر و آکریلات، حضور این ترکیب باعث افزایش انعطاف‌پذیری و مقاومت در برابر تنش‌های حرارتی می‌شود.
در نهایت، ترکیب ویژگی‌های فنی، اقتصادی و عملیاتی دی‌اتیلن گلایکول موجب شده تا این ماده به یکی از اجزای اصلی در زنجیره تأمین صنایع پایین‌دستی پتروشیمی تبدیل شود. هنگام بررسی قیمت دی‌اتیلن گلایکول (DEG)، توجه به این مزایا و پارامترهایی مانند خلوص، اسیدیته و میزان رطوبت می‌تواند در تصمیم‌گیری خرید نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.
روش تولید دی‌اتیلن گلایکول DEG
فرآیند تولید دی‌اتیلن گلایکول، نتیجه واکنشی دقیق و کنترل‌شده میان اتیلن اکسید و آب است؛ فرآیندی که در آن تنظیم دقیق دما، فشار و نسبت مواد اولیه، نقش تعیین‌کننده‌ای در کیفیت محصول نهایی دارد.
نخستین محصول، مونو اتیلن گلایکول (MEG) است؛ همان ترکیبی که در تولید ضدیخ و پلی‌استر کاربرد گسترده دارد. با ادامه واکنش، مولکول‌ها به‌تدریج به هم متصل می‌شوند و دی‌اتیلن گلایکول (DEG) و تری‌اتیلن گلایکول (TEG) شکل می‌گیرند.
پس از واکنش، نوبت به «خالص‌سازی» می‌رسد؛ مرحله‌ای که در برج‌های تقطیر انجام می‌شود تا DEG با خلوص بالا جدا شود. در واحدهای پتروشیمی مدرن، این کار با کمک کاتالیزورهای اختصاصی و کنترل اتوماتیک دما و فشار صورت می‌گیرد تا ضمن افزایش بازده، از ایجاد محصولات جانبی ناخواسته جلوگیری شود.
نکته جالب اینجاست که هدف اصلی واحدهای تولید، اغلب تولید MEG است، اما DEG با وجود اینکه محصول فرعی به‌شمار می‌آید، به‌دلیل ارزش بازار و کاربرد وسیعش در صنایع رزین، چسب و ضدیخ، جایگاه اقتصادی مهمی دارد.
تولید DEG معمولاً به گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌شود که تولید MEG به حداکثر برسد، اما DEG به عنوان محصول فرعی با ارزش و کاربردی شناخته می‌شود که طیف وسیعی از صنایع از آن بهره می‌برند.
این روش تولید از نظر اقتصادی مقرون به صرفه و از لحاظ فنی بهینه است و در شرکت‌های پتروشیمی معتبر جهان با استفاده از کاتالیزورهای مخصوص و کنترل دقیق دما و فشار به انجام می‌رسد.
خرید دی‌اتیلن گلایکول DEG
شرکت راینه‌داران با تکیه بر شبکه تأمین‌کنندگان معتبر داخلی و بین‌المللی، آماده ارائه دی‌اتیلن گلایکول (DEG) با کیفیت صنعتی و تضمین آنالیز دقیق به خریداران محترم است. در بخش فروش، امکان استعلام قیمت دی‌اتیلن گلایکول به‌روز و ارسال نمونه آنالیز وجود دارد تا خریدار با اطمینان تصمیم بگیرد. حجم عرضه از مقادیر حداقلی (مثلاً ۱ تُن) تا بارهای کامل قابل تنظیم است و تسهیلات پرداخت و حمل مناسب برای مشتریان دائمی در نظر گرفته شده است. لطفاً برای مشاوره فنی، استعلام قیمت و اعلام سفارش، با واحد فروش راینه‌داران تماس بگیرید تا فرایند خرید DEG را به صورت سفارشی و مطمئن انجام دهید.
حمل و نقل و بسته بندی دی‌اتیلن گلایکول DEG
در حمل‌ونقل دی‌اتیلن گلایکول (DEG) رعایت کامل الزامات ایمنی الزامی است، زیرا این ماده در صورت تماس یا نشت می‌تواند خطرناک باشد. جابه‌جایی DEG معمولاً از طریق مسیرهای جاده‌ای، ریلی و دریایی انجام می‌شود و در هر روش، باید از تجهیزات و ظروف دارای استانداردهای بین‌المللی استفاده گردد.
برای این منظور، از تانکرهای مخصوص با پوشش داخلی ضدزنگ و مقاوم در برابر خوردگی استفاده می‌شود تا از واکنش احتمالی ماده با بدنه‌ی مخزن جلوگیری شود. همچنین سیستم‌های ایمنی شامل شیر اطمینان، تهویه کنترل‌شده و پلمب استاندارد جهت جلوگیری از نشتی و تبخیر بخارات به کار گرفته می‌شوند.
در طول مسیر حمل، باید از تابش مستقیم نور خورشید، تغییرات شدید دمایی و ضربات مکانیکی جلوگیری شود تا خواص فیزیکی و شیمیایی DEG دچار تغییر نشود. در محل تخلیه نیز، بسته‌بندی باید به‌گونه‌ای طراحی شود که قابل انبارش مطمئن، بارگیری آسان و استفاده مستقیم در واحد مصرف‌کننده باشد.
برای حمل‌های با مقیاس بزرگ‌تر، از مخازن IBC و بشکه‌های مقاوم ۲۰۰ تا ۲۳۰ کیلوگرمی استفاده می‌شود که قابلیت چیدمان ایمن در انبارهای صنعتی را دارند. رعایت این موارد نه‌تنها ایمنی فرایند حمل را تضمین می‌کند، بلکه از آلودگی محیط‌زیست و کاهش کیفیت محصول نیز جلوگیری خواهد کرد.
شرایط نگهداری دی‌اتیلن گلایکول (DEG)
برای حفظ کیفیت، خلوص و ایمنی دی‌اتیلن گلایکول (DEG)، رعایت شرایط مناسب نگهداری ضروری است. این ماده باید در محیطی خنک، خشک و دارای تهویه کافی ذخیره شود تا از تجمع بخارات و افزایش فشار داخلی ظروف جلوگیری گردد.
دمای مناسب نگهداری بین ۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد است. قرار دادن ظروف حاوی DEG در معرض نور مستقیم خورشید یا منابع حرارتی می‌تواند باعث تغییر خواص فیزیکی و افزایش احتمال واکنش‌های ناخواسته شود.
ظروف نگهداری باید مقاوم، درب‌دار و غیرقابل نفوذ به هوا و رطوبت باشند. معمولاً از بشکه‌های فولادی یا پلاستیکی با درپوش ایمن و آب‌بندی کامل برای ذخیره DEG استفاده می‌شود. توصیه می‌شود از تماس این ماده با اسیدهای قوی، مواد اکسیدکننده و عوامل احتراق‌زا به‌طور کامل جلوگیری شود.
در هنگام کار با دی‌اتیلن گلایکول، رعایت نکات ایمنی فردی از جمله استفاده از دستکش مقاوم، عینک محافظ و تهویه مناسب محیط الزامی است. انبار نگهداری باید به سیستم‌های ضدحریق، هشدار نشت و جمع‌آوری اضطراری مجهز باشد تا در صورت بروز حادثه، خطرات احتمالی به حداقل برسد.
رعایت این الزامات موجب حفظ پایداری شیمیایی DEG و افزایش ایمنی در زنجیره‌ی تأمین و مصرف صنعتی آن می‌شود.
سوالات متداول درباره دی‌اتیلن گلایکول (DEG)
- تفاوت دی‌اتیلن گلایکول (DEG) با مونو اتیلن گلایکول (MEG) چیست؟
دی‌اتیلن گلایکول (DEG) و مونو اتیلن گلایکول (MEG) هر دو از خانواده گلایکول‌ها هستند، اما DEG دارای زنجیره مولکولی بلندتر، ویسکوزیته بالاتر و نقطه جوش بیشتر است. این تفاوت باعث شده DEG بیشتر در تولید رزین‌ها و روان‌کننده‌ها و MEG در تولید ضدیخ و الیاف پلی‌استر به‌کار رود.
- دی‌اتیلن گلایکول چگونه تولید می‌شود؟
این ترکیب از طریق واکنش کنترل‌شده اتیلن اکسید با آب (هیدرولیز) در واحدهای پتروشیمی تولید می‌شود. محصول نهایی پس از تقطیر چندمرحله‌ای از سایر گلایکول‌ها جدا شده و به شکل خالص برای مصرف صنعتی عرضه می‌گردد.
- کاربردهای اصلی دی‌اتیلن گلایکول در صنایع چیست؟
DEG به‌عنوان حلال، رطوبت‌گیر و ماده کمکی فرآیند در تولید رزین‌های پلی‌استر، رنگ‌ها، چسب‌ها، ضدیخ‌ها و روان‌کننده‌ها استفاده می‌شود. همچنین در صنایع نفت، گاز و نساجی کاربرد گسترده‌ای دارد.
- آیا دی‌اتیلن گلایکول ماده‌ای خطرناک است؟
بله، DEG ماده‌ای نیمه‌سمی است و مصرف خوراکی یا تماس طولانی‌مدت با آن می‌تواند خطرناک باشد. رعایت نکات ایمنی شامل استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (PPE) و تهویه مناسب محیط در زمان کار با این ماده الزامی است.
- شرایط نگهداری مناسب دی‌اتیلن گلایکول چیست؟
DEG باید در محیطی خنک، خشک و دارای تهویه کافی نگهداری شود. دمای نگهداری توصیه‌شده بین ۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد است. ظروف باید درب‌دار، مقاوم و عاری از تماس با اسیدها و مواد اکسیدکننده باشند.