تمامی مواد موجود در جهان از اتم‌ها و مولکول‌ها تشکیل شده‌اند که عناصر اجزای سازنده اصلی ماده هستند. مواد شیمیایی به هر ماده‌ای گفته می‌شود که دارای ترکیب شیمیایی مشخص و خواص معینی هستند که ممکن است به شکل یک عنصر یا ترکیبات شیمیایی باشد، که به صورت طبیعی در سه حالت جامد، مایع یا گاز وجود دارند، برخی از این مواد به طور طبیعی در محیط یافت می‌شوند، در حالی که برخی دیگر به صورت مصنوعی در آزمایشگاه‌ها و صنایع تولید می‌شوند.
طبقه بندی مواد شیمیایی از آغاز تمدن بشری نقش اساسی در توسعه و پیشرفت جوامع داشته‌اند. از دوران باستان که انسان‌ها به کشف و استفاده از مواد طبیعی مانند نمک، گوگرد و زغال سنگ پرداختند، تا عصر مدرن که با بهره‌گیری از روش‌های پیشرفته سنتز شیمیایی، ترکیبات پیچیده و جدیدی تولید می‌شوند.
در اواخر قرن هجدهم، ژوزف پروست، شیمی‌دان فرانسوی، با مطالعه ترکیبات شیمیایی خالص، مفهوم ماده شیمیایی را به طور دقیق تعریف کرد، که این نظریه تا به امروز به نام قانون نسبت‌های معین شناخته می‌شود. مواد شیمیایی در فرایندهای طبیعی و صنعتی نقش کاربردهای زیادی در پزشکی، کشاورزی، صنایع غذایی و تولیدات صنعتی دارند. فهم و کنترل خواص آن‌ها برای توسعه فناوری‌های جدید و بهبود کیفیت زندگی ضروری است.
طبقه بندی مواد شیمیایی
طبقه‌بندی مواد شیمیایی بر اساس حالت در طبیعت
در طبیعت معمولاً در یکی از سه حالت جامد ، مایع یا گاز وجود دارد. حالتی که یک ماده معین از خود نشان می دهد جزء ویژگی‌های فیزیکی آن ماده محسوب می‌شود.
جامد
جامد به حالتی ازمواد که در دمای معمولی شکل معینی (ثابت) دارند که مولکول‌ها یا اتم‌ها به‌طور فشرده و در یک ساختار منظم قرار دارند، گفته می‌شود.در جامدات ذرات حول محورهای ثابت ارتعاش می‌کنند و یکی از ویژگی‌های جامدات چکش‌خواری آن ها است. می توان برای این حالت فلزات و یا نمک‌ها را مثال زد.
مایع
مایع به حالتی از مواد گفته می‌شود که در دمای معمولی شکل مشخصی ندارد (حالت ظرف خود را می‌گیرد). حجم آن ثابت است، مولکول و یا اتم ها در این حالت به‌طور نسبی از هم فاصله دارند ولی در آن‌ها نیروی جاذبه بین آن ها وجود دارد که این باعث می‌شود ذرات آزادانه روی یکدیگر حرکت کنند. به عنوان مثال می‌توان آب، نفت، الکل و اسیدها را نام برد.
گاز
در حالت گاز، ذرات (مولکول‌ها یا اتم‌ها) به فاصله‌های زیادی از یکدیگر قرار دارند و به طور آزاد در فضا حرکت می‌کنند. در این حالت، گازها فاقد شکل و حجم ثابت هستند و به‌راحتی حجم و شکل ظرفی که در آن قرار دارند را به خود می‌گیرند. جاذبه بین ذرات گاز بسیار کم (ویا بدون جاذبه) است، به همین دلیل این ذرات به راحتی می‌توانند در فضا حرکت کنند.
طبقه بندی مواد شیمیایی بر اساس منشا
مواد شیمیایی طبیعی
این مواد مستقیماً از طبیعت(منابع زیستی و غیر زیستی) به دست می‌آیندو به همان شکل مورد استفاده قرار می گیرند .
منابع زیستی
- گیاهان (مثل آلکالوئیدها، اسانس‌ها و رزین‌ها)
- حیوانات (مثل آنزیم‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌ها)
- میکروارگانیسم‌ها (مثل آنتی‌بیوتیک‌ها و ویتامین‌ها)
منابع غیرزیستی
- معدنی (مثل سنگ‌ها، کانی‌ها و فلزات)
- گازهای طبیعی (مثل اکسیژن، نیتروژن و متان)
مواد شیمیایی مصنوعی
مواد شیمیایی مصنوعی، از مواد موجود در طبیعت از طریق فرآیند شیمیایی در آزمایشگاه‌ها و در صنعت به‌وجود می‌آید که در دو دسته آلی و معدنی قرار می‌گیرند.
مواد آلی مصنوعی
- پلاستیک‌ها مثل پلی‌اتیلن و PVC
- رنگ‌ها و رنگدانه‌ها
- داروها (مثل آسپرین و آنتی‌بیوتیک‌های مصنوعی)
مواد معدنی مصنوعی
- شیشه‌ها
- سرامیک‌ها
- کودهای شیمیایی
طبقه بندی مواد شیمیایی بر اساس ترکیب شیمیایی
طبقه بندی مواد شیمیایی بر اساس ترکیب شیمیایی به گروه‌های زیر تقسیم می‌شوند:
1-عناصر (Elements)
ساده ترین نوع ماده شیمیایی هستند که فقط از یک نوع اتم ساخته شده‌اند که تجزیه ناپذیر هستند، مثل: هیدروژن (H)، اکسیژن (O)، آهن (Fe).
2-ترکیبات شیمیایی (Compounds)
موادی که از دو یا چند عنصر به نسبت ثابت تشکیل شده‌اند و بین آن ها پیوند شیمیایی به‌وجود آمده است. به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
ترکیبات آلی (Organic Compounds):
شامل کربن هستند و اغلب با هیدروژن، اکسیژن، و نیتروژن ترکیب می‌شوند. مثال: متان (CH₄)، گلوکز (C₆H₁₂O₆).
ترکیبات معدنی (Inorganic Compounds):
ترکیب مواد شیمیایی است که کربن در آن به‌کار نرفته باشد البته استثناتی مثل co2 داریم. مثال: آب (H₂O)، سدیم کلرید (NaCl).
3-آلیاژها (Alloys)
مخلوط‌هایی از فلزات یا فلز و نافلز هستند که دارای ترکیب مشخص و خواص فلزی‌اند.مثال: فولاد (آهن و کربن)، برنج (مس و روی).
4-محلول‌ها (Solutions)
مخلوط‌های یکنواختی که از یک یا چند ماده حل‌شده در حلال تشکیل می‌شوند.مثال: نمک ( NaCl) در آب، اتانول در آب.
5-مخلوط‌ها (Mixtures)
موادی که از ترکیب فیزیکی دو یا چند ماده شیمیایی به وجود می‌آیند و می‌توانند با فرآیندهای فیزیکی جدا شوند.به دو نوع تقسیم می‌شوند:
- مخلوط‌های همگن (Homogeneous): مانند محلول‌ها.
- مخلوط‌های ناهمگن (Heterogeneous): مانند ماسه در آب.
طبقه بندی مواد شیمیایی بر اساس خواص شیمیایی
1- اسیدها (Acids)
اسیدها موادی هستند که در محلول آبی یون هیدروژن (H⁺) آزاد می‌کنند.اسیدها با بازها واکنش می‌دهند و نمک و آب تولید می‌کنند (واکنش اسید-باز).مثال‌ها HCl (اسید کلریدریک)، H₂SO₄ (اسید سولفوریک).
2-بازها (Bases)
بازها موادی هستند که در محلول آبی یون هیدروکسید (OH⁻) آزاد می‌کنند.بازها با اسیدها واکنش می‌دهند و نمک و آب تولید می‌کنند و می‌توانند پروتون‌ها را جذب کنند. مثال‌ها NaOH (سدیم هیدروکسید)، NH₃ (آمونیاک).
3-اکسیدها (Oxides)
اکسیدها ترکیباتی هستند که حاوی اکسیژن و یک عنصر دیگر (معمولاً فلز یا نافلز) می‌باشند. واکنش اکسیدها با آب می‌تواند اسید یا باز تولید کند. اکسیدهای فلزی معمولاً قلیایی و اکسیدهای غیر فلزی معمولاً اسیدی هستند. مثال‌ها FeO (اکسید آهن)،CO₂ (دی‌اکسید کربن).
4-نمک‌ها (Salts)
نمک‌ها ترکیباتی هستند که از واکنش اسید و باز به‌دست می‌آیند.نمک‌ها به هنگام حل شدن در آب به یون‌های مثبت و منفی تفکیک می‌شوند.در واکنش‌ها ممکن است به مواد جدیدی تبدیل شوند. مثال NaCl (نمک طعام)، Na2SO4 (سدیم سولفات).
طبقه بندی مواد شیمیایی بر اساس وزن مولکولی
طبقه‌بندی مواد شیمیایی بر اساس وزن مولکولی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود که معمولاً برای نشان دادن اندازه و پیچیدگی مولکول‌ها استفاده می‌شود.
1-مواد شیمیایی با وزن مولکولی پایین
مواد شیمیایی با وزن مولکولی پایین که معمولاً شامل مولکول‌هایی با تعداد کم اتم‌ها هستند. این مواد به‌طور معمول در واکنش‌های شیمیایی سریع و ساده شرکت می‌کنند.معمولاً در گاز، مایع یا جامد وجود دارند.مثال‌ها: آب (H₂O)، اکسیژن (O₂)، متان (CH₄).
2-مواد شیمیایی با وزن مولکولی متوسط
این مواد شیمیایی وزن مولکولی بالاتری دارند و معمولاً از تکرار واحدهای ساختاری مشابه تشکیل شده‌اند. پلیمرها به‌طور معمول در ساخت مواد مصنوعی و طبیعی استفاده می‌شوند و معمولاً شامل زنجیره‌های طولانی از اتم‌ها هستند.مثال‌ها: پلی‌اتیلن (C₂H₄)n، DNA، پروتئین‌ها.
3-مواد شیمیایی با وزن مولکولی بالا
این دسته شامل مواد با وزن مولکولی بسیار بالا است که معمولاً در سطح مولکولی و نانومتری مشاهده می‌شوند.این مواد در کاربردهایی مانند داروسازی و علوم مواد برای نانو تکنولوژی و فرآیندهای زیستی استفاده می‌شوند.مثال‌ها: برخی از پروتئین‌ها و پلیمرهای خاص.
طبقه‌بندی مواد شیمیایی بر اساس بار الکتریکی
مواد شیمیایی را می‌توان بر اساس ویژگی بار الکتریکی‌شان به سه دسته، مواد خنثی، مواد باردار و مواد دو قطبی تقسیم کرد. این دسته‌بندی مواد شیمیایی به ما کمک می‌کند تا رفتار آن‌ها را در واکنش‌های شیمیایی بهتر درک کنیم وهر یک از این گروه‌ها خصوصیات خاصی دارند که در کاربردهای مختلف شیمیایی و صنعتی تأثیرگذار هستند.
1-مواد خنثی (غیر باردار)
این مواد هیچ باری ندارند و از لحاظ الکتریکی خنثی هستند و معمولاً در واکنش‌های شیمیایی به راحتی به سمت یون شدن یا جذب بارهای دیگر نمی‌روند و در نتیجه پایداری بالاتری دارند. برای مثال، مولکول‌های ساده‌ای مثل گاز نیتروژن (N₂) از مواد خنثی محسوب می‌شوند که در شرایط مختلف تغییرات بار الکتریکی را نشان نمی‌دهند.
2-مواد باردار (یونی)
این مواد بار الکتریکی دارند و به دو دسته تقسیم می‌شوند: یون‌های مثبت و یون‌های منفی. یون‌های مثبت یا کاتیون‌ها، اتم‌هایی هستند که الکترون از دست داده‌اند و بار مثبت پیدا کرده‌اند.
یون‌های منفی یا آنیون‌ها نیز اتم‌هایی هستند که الکترون اضافه کرده‌اند و بار منفی دارند. این مواد به دلیل داشتن بار الکتریکی خاص خود می‌توانند در واکنش‌های شیمیایی به شدت فعال باشند و تعاملات مختلفی با مواد دیگر برقرار کنند. به عنوان مثال، یون‌های سدیم (Na⁺) و کلراید (Cl⁻) از جمله یون‌های رایج در بسیاری از فرآیندهای شیمیایی هستند.
3-مواد دو قطبی (دی‌پل‌ها)
این مواد بارهای مثبت و منفی را در یک مولکول دارند، اما در مجموع بار کلی‌شان خنثی است. به عبارت دیگر، در این مواد دو قطب جداگانه وجود دارد که یکی بار مثبت و دیگری بار منفی دارد. این ویژگی باعث می‌شود که مواد دو قطبی توانایی تشکیل پیوندهای هیدروژنی یا تعاملات قوی با سایر مولکول‌ها را داشته باشند.
به عنوان مثال، مولکول هیدروژن کلرید (HCl) ، این مولکول دو قطب مثبت و منفی دارد. اتم کلر (Cl) الکترونگاتیویته بالاتری دارد و الکترون‌های مشترک بین هیدروژن (H) و کلر به سمت کلر کشیده می‌شوند، بنابراین مولکول HCl یک قطب مثبت (هیدروژن) و یک قطب منفی (کلر) ایجاد می‌کند.
طبقه‌بندی مواد شیمیایی بر اساس انحلال‌پذیری
مواد شیمیایی بر اساس انحلال‌پذیری‌شان در انواع حلال‌ها به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند. این طبقه‌بندی به ما کمک می‌کند تا رفتار مواد را در محیط‌های مختلف شیمیایی پیش‌بینی کنیم.
1-مواد محلول در آب
این مواد در آب به خوبی حل می‌شوند و به دلیل ویژگی‌های قطبی آب، مولکول‌ها یا یون‌ها در این حلال پخش می‌شوند. مواد محلول در آب معمولاً شامل مواد یونی مانند نمک‌ها و قندها هستند. برای مثال، نمک آشپزخانه (NaCl) در آب حل می‌شود و یون‌های سدیم و کلر را آزاد می‌کند.
2-مواد نامحلول در آب
این مواد در آب حل نمی‌شوند و در بیشتر شرایط، به صورت رسوب یا ته‌نشین باقی می‌مانند. مواد غیرقطبی معمولاً در آب محلول نیستند زیرا آب یک حلال قطبی است. برای مثال، روغن در آب حل نمی‌شود و به صورت لایه‌ای جدا در سطح آب باقی می‌ماند.
3-مواد محلول در حلال‌های آلی
این مواد در حلال‌های آلی مثل الکل‌ها، استون و بنزن به راحتی حل می‌شوند. حلال‌های آلی معمولاً خاصیت غیرقطبی دارند، بنابراین مواد مشابه از نظر ویژگی‌های قطبی یا غیرقطبی به راحتی در آن‌ها حل می‌شوند. برای مثال، روغن در بنزن حل می‌شود اما در آب خیر.
4-مواد آمفی‌فیلیک (دوگانه‌دوست)
این مواد همزمان دارای ویژگی‌های قطبی و غیرقطبی هستند و به همین دلیل می‌توانند در هر دو نوع حلال قطبی و غیرقطبی حل شوند. مولکول‌های آمفی‌فیلیک معمولاً در حلال‌های آبی و آلی حل می‌شوند. مثال‌ها: صابون‌ها و مواد شوینده که دارای قسمت‌های قطبی (حل شونده در آب) و غیرقطبی (حل شونده در روغن یا چربی) هستند.
5-مواد با انحلال‌پذیری متغیر
این مواد بسته به شرایط محیطی، مانند دما یا فشار، ممکن است در حلال‌های مختلف حل شوند یا حل نشوند. برای مثال، گازها معمولاً با تغییر دما یا فشار می‌توانند در مایعات مختلف حل شوند. مثلاً گاز دی‌اکسیدکربن (CO₂) در آب در دماهای پایین‌تر بهتر حل می‌شود.
6-مواد نامحلول در بیشتر حلال‌ها
این مواد تقریباً در هیچ حلالی حل نمی‌شوند و معمولاً به صورت جامد باقی می‌مانند. این مواد معمولاً ترکیبات خیلی بزرگ یا خیلی پیچیده‌ای دارند که قادر به حل شدن در حلال‌های معمولی نیستند. برای مثال، برخی از پلیمرها یا مواد معدنی مانند سیلیکات‌ها در اکثر حلال‌ها حل نمی‌شوند.
طبقه‌بندی مواد شیمیایی بر اساس خطرات
مواد شیمیایی می‌توانند بسته به ویژگی‌های خاص خود خطرات مختلفی برای سلامتی و محیط زیست ایجاد کنند. این خطرات معمولاً به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند که عبارتند از مواد سمی، قابل اشتعال و خورنده.
1- مواد شیمیایی سمی
مواد سمی موادی هستند که می‌توانند با تماس یا استنشاق مقادیر کوچک از آن‌ها، آسیب‌های جدی به سلامتی انسان و سایر موجودات زنده وارد کنند. این مواد می‌توانند اثرات طولانی‌مدت یا فوری داشته باشند. برخی مواد سمی حتی ممکن است باعث مسمومیت شدید یا مرگ شوند. برای مثال، سموم صنعتی مانند سیانیدها و برخی مواد دارویی به شدت سمی هستند.
2- مواد شیمیایی قابل اشتعال
این مواد به راحتی با تماس با گرما، شعله یا حتی جرقه، مشتعل شده و ممکن است آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای ایجاد کنند. مواد قابل اشتعال معمولاً گازها یا مایعاتی هستند که نقطه‌اشتعال پایین دارند. مواد آلی مانند الکل‌ها، بنزین و برخی حلال‌ها نمونه‌هایی از مواد قابل اشتعال هستند که باید با احتیاط و در محیط‌های کنترل‌شده استفاده شوند.
3- مواد شیمیایی خورنده
مواد خورنده موادی هستند که می‌توانند باعث آسیب به بافت‌های زنده یا مصالح مختلف شوند. این مواد معمولاً در تماس با پوست، چشم یا سایر بخش‌های بدن باعث سوختگی یا آسیب می‌شوند. همچنین، مواد خورنده ممکن است بتوانند مواد ساختاری مانند فلزات را نیز تخریب کنند. نمونه‌هایی از این مواد شامل اسیدها مانند اسید سولفوریک (H₂SO₄) و اسید نیتریک (HNO₃) و همچنین هیدروکسیدهای قوی مانند سدیم هیدروکسید (NaOH) هستند.
طبقه‌بندی مواد شیمیایی بر اساس کاربردها
مواد شیمیایی بسته به نوع کاربردشان در صنایع مختلف به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. این دسته‌بندی‌ها به ما کمک می‌کنند تا کاربردهای ویژه هر ماده شیمیایی را در دنیای واقعی شناسایی کنیم. در ادامه، سه کاربرد مهم مواد شیمیایی آورده شده است.
1-صنعتی
مواد شیمیایی صنعتی شامل ترکیباتی هستند که در تولید محصولات مختلف صنعتی، از جمله پلاستیک‌ها، رنگ‌ها، مواد ضدعفونی‌کننده و حتی تجهیزات الکترونیکی به کار می‌روند. این مواد معمولاً در فرآیندهای تولیدی مانند تولید فولاد، سیمان، پتروشیمی و سایر محصولات کاربرد دارند. به عنوان مثال، اسید سولفوریک در تولید کود شیمیایی و صنایع پتروشیمی استفاده می‌شود.
2-آرایشی بهداشتی
در صنعت آرایشی و بهداشتی، مواد شیمیایی به‌طور گسترده برای تولید محصولات بهداشتی و آرایشی مانند شامپو، لوسیون، کرم‌ها، صابون‌ها و عطرها استفاده می‌شوند. این مواد معمولاً برای بهبود زیبایی و سلامت پوست و مو طراحی می‌شوند. برخی از مواد شیمیایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و مواد ضدعفونی‌کننده در این صنعت کاربرد دارند تا به حفظ بهداشت و سلامتی کمک کنند.
3-دارویی
مواد شیمیایی دارویی به ترکیباتی اطلاق می‌شود که برای پیشگیری، درمان یا کنترل بیماری‌ها و شرایط پزشکی به کار می‌روند. این مواد معمولاً در داروسازی تولید می‌شوند و به‌صورت قرص، کپسول، شربت، پماد و سایر اشکال دارویی مصرف می‌شوند. مواد شیمیایی دارویی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، مسکن‌ها و ویتامین‌ها در درمان بیماری‌ها و بهبود سلامتی انسان‌ها و حیوانات نقش حیاتی دارند.
راه‌های تشخیص مواد شیمیایی
1-آزمون‌های فیزیکی
در این روش، ویژگی‌های فیزیکی مانند رنگ، بو، نقطه ذوب، نقطه جوش، چگالی و دیگر خصوصیات فیزیکی ماده برای شناسایی آن مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، اگر ماده‌ای در دمای خاصی ذوب یا جوش می‌کند، می‌توان از این ویژگی برای شناسایی آن استفاده کرد.
2-آزمون‌های شیمیایی
این آزمون‌ها شامل واکنش‌های شیمیایی خاصی هستند که با مواد شیمیایی مختلف واکنش می‌دهند و تغییرات قابل مشاهده‌ای مانند تغییر رنگ، تولید گاز یا رسوب را ایجاد می‌کنند. برای مثال، واکنش ماده‌ای با اسید می‌تواند تولید گاز دی‌اکسیدکربن را نشان دهد که می‌تواند برای شناسایی آن ماده مفید باشد.
3-تجزیه و تحلیل دستگاهی
روش‌های پیشرفته‌تری مانند کروماتوگرافی، طیف‌سنجی جرمی، اسپکتروسکوپی و الکتروشیمیایی برای شناسایی ترکیب شیمیایی مواد استفاده می‌شود. این روش‌ها می‌توانند ساختار شیمیایی و ترکیب دقیق مواد را شناسایی کنند. به عنوان مثال، طیف‌سنجی مادون قرمز (IR) می‌تواند برای شناسایی گروه‌های عملکردی مختلف در ترکیبات شیمیایی مفید باشد.
4-تست‌های بیولوژیکی
این روش‌ها معمولاً برای شناسایی سموم، داروها یا سایر مواد شیمیایی اثرگذار بر سیستم‌های بیولوژیکی استفاده می‌شوند. این تست‌ها معمولاً شامل آزمایش روی سلول‌ها، بافت‌ها یا ارگانیسم‌های زنده می‌باشند تا اثرات فیزیولوژیکی ماده شیمیایی را ارزیابی کنند.
5-آزمایش‌های رنگ‌سنجی
در این روش، رنگ تغییر کرده و با استفاده از دستگاه‌های خاص مانند اسپکتروفتومتر اندازه‌گیری می‌شود. این آزمایش‌ها برای شناسایی ترکیبات خاصی مانند یون‌ها یا مواد معدنی استفاده می‌شوند که به تغییر رنگ پاسخ می‌دهند.
جمع‌بندی
طبقه بندی مواد شیمیایی نقش حیاتی و گسترده‌ای در زندگی روزمره و صنعت دارند و می‌توان گفت که بسیاری از پیشرفت‌های علمی و صنعتی به وجود این مواد وابسته‌اند. از جمله در حوزه‌های بهداشت و داروسازی، مواد شیمیایی در تولید داروها و محصولات بهداشتی به بهبود سلامت انسان‌ها کمک می‌کنند.
در صنعت، این مواد به‌عنوان مواد اولیه در تولید پلاستیک‌ها، رنگ‌ها، الیاف نساجی و سایر محصولات صنعتی ضروری هستند. در کشاورزی، کودها و سموم شیمیایی با افزایش بهره‌وری محصولات کشاورزی، تأمین غذا و کاهش هدررفت منابع طبیعی کمک می‌کنند. همچنین، در صنایع غذایی، مواد نگهدارنده و افزودنی‌ها به حفظ کیفیت، طعم و ماندگاری محصولات غذایی می‌پردازند.
در عرصه انرژی، مواد شیمیایی هم به‌عنوان سوخت‌های فسیلی و هم در فرایندهای تولید انرژی پاک نقش دارند و این امکان را فراهم می‌آورند که مصرف انرژی به شیوه‌های بهینه‌تری انجام شود. به‌طور کلی، بدون وجود مواد شیمیایی و کاربردهای آن‌ها در بسیاری از حوزه‌ها، از جمله فناوری، پزشکی و کشاورزی، پیشرفت‌های بزرگ انسانی امکان‌پذیر نبود.
اما باید توجه داشت که برخی مواد شیمیایی می‌توانند در صورت استفاده نادرست یا بدون کنترل، خطراتی برای محیط‌زیست و سلامت انسان‌ها به‌همراه داشته باشند. بنابراین، اهمیت استفاده ایمن و پایدار از این مواد در کنار نوآوری‌های علمی و صنعتی کاملاً مشهود است. در نهایت، مواد شیمیایی با تمامی تأثیرات مثبت و منفی، به‌عنوان موتور محرک پیشرفت‌های بشری، همچنان بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی ما هستند.