پارافین مایع ( روغن معدنی سفید) با نام های دیگری از قبیل white mineral oil ، white oil یا paraffin oil نیز شناخته می شود و از فرایند تقطیر نفت خام بدست می آید. در حقیقت محصولی جانبی بدست آمده از نفت خام محسوب می شود. این ماده بیرنگ، شفاف و بی بو است و برای اهداف مختلفی استفاده می شود.
در حقیقت این روغن و روغن معدنی را می توان یک ماده شیمیایی تلقی کرد چرا که بسیار به یکدیگر شبیه بوده و تفاوت کمی در خواص آنها وجود دارد. برای پالایش پارافین مایع از ترکیبات آروماتیکی موجود، از روش استخراج و از اتیلن گلایکول بعنوان حلال این فرایند، استفاده می شود. حذف این مواد از پارافین مایع عموما به دو علت صورت می گیرد:
- افزایش خلوص: خلوص بالای این مواد برای ساخت داروها و روان کننده ها و صنایع غذایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
- جلوگیری از اکسید شدن
این ماده از مشتقات آلکانی دارای نقطه ی جوش بالا تشکیل شده است که ترکیبی از آلکان های سنگین و مشتقات آنهاست. این روغن معدنی در آب نامحلول است و بدلیل اینکه ترکیب هیدروکربنی اشباع شده ای است واکنش پذیری کمی دارد.
کاربرد پارافین مایع
این ماده در طیف وسیعی از صنایع مانند داروسازی، آرایشی و بهداشتی و صنعت پتروشیمی جهت تولید پلیمرهایی از قبیل پلی استایرن مقاوم کاربرد دارد. شایان ذکر است که این ماده معمولا در دو نوع مختلف موجود است:
- نقطه ی جوش بالا
- نقطه ی جوش پایین
نوع دارای نقطه ی جوش بالای آن به kerosene معروف است که کاربرد آن از ساخت شمع و پولیش تا تولید مواد آرایشی متنوع است. چند کاربرد بسیار مهم آن عبارتند از:
- سوخت چراغ های روغن سوز که در آن میزان ترکیب آلکانی با نقطه جوش بالا بیشتر است و در دیگر کاربردها مثل کاربردهای پزشکی مجاز به استفاده از آن نیستند
- در صنایع دارویی برای تولید پنی سیلین، درمان اگزمای پوستی و همچنین بعنوان ملین
- در تولید بسیاری از کرم ها، پماد ها و نرم کننده های پوست
- بعنوان حلال و روان کننده ی صنعتی
- در صنایع نساجی برای روانسازی قطعات چرخهای خیاطی
- در صنایع کاغذ سازی به علت خاصیت آب گریزی آن
- صنایع لاستیک سازی به عنوان پرکننده
کاربرد پارافین مایع در صنایع تولید کننده پلیمرها
این روغن کاربرد گسترده ای در صنایع تولید کننده پلیمرها به عنوان روان کننده و همچنین در صنایع لاستیک سازی به عنوان پرکننده دارد. با افزودن این ماده به لاستیک سفتی و سختی بافت لاستیک بالا می رود که مقاومت آن را افزایش می دهد، خصوصا زمانیکه لاستیک از طریق قالب پرس تهیه شود.
اگر میزان پارافین مایع موجود در لاستیک از 1% به 2% برسد روی سطح لاستیک یک لایه ی دائمی نازک تشکیل می دهد. تجربیات حاکی از آن است که این فیلم نازک تشکیل شده از اکسید شدن بوسیله ی نور جلوگیری می کند. اگر هدف تولید لاستیک با سطح دارای اصطکاک کم باشد این میزان به 5-3% هم می رسد. همچنین برای جلوگیری از کمرنگ شدن و یا از بین رفتن رنگ لاستیک نیز به آن پارافین مایع افزوده می شود. در تورهای لاستیکی برای کاهش چقرمگی و سفتی نیز 2-1% پارافین افزوده می شود. در صنایع هوایی جهت قالب گیری آسانتر و مقاومت یکنواخت سطح لاستیک از پارافین مایع استفاده می شود.
از روغن پارافین به عنوان ماده ی اولیه صنایع مواد شیمیایی و سنتز موادی مانند استرهای واکسی و کلروپارافین ها نیز استفاده می شود. موارد کاربرد کلروپارافین ها عبارت است از: آلکیلاسیون بنزن و دیگر مشتقات آروماتیکی، افزودنی روانکننده ها، حد واسط واکنش های سنتز روانکننده ها، ساخت حشره کش ها و آفت کش ها، ساخت محصولات پلاستیکی مثل PVC، افزودنی پلی استر جهت افزایش مقاومت در برابر شعله، افزودنی های رنگ، نرم کننده های بافت رنگ و لاستیک، نگهدارنده در ظروف مواد غذایی. علاوه بر اینها، کلروپارافین ها در فرایند تولید لاستیک های طبیعی و الاستومر ها نقش تقویت پیوند بین گروه های نیتریل موجود و نئوپرن را ایفا می کنند.
از دیگر کاربردهای پارافین مایع استفاده از آن درسنتز بازدارنده های خوردگی فلزات است. از ترکیب این ماده با پلی آنیلین ها یک بازدارنده ی خوردگی تولید شده که توانایی تشکیل فیلم تک لایه روی تجهیزات فلزی را دارد و عملکرد آن را بالاتر می برد. نقش روغن پارافین در این فرایند انحلال و یا پخش یکنواخت ترکیبات بکار رفته و تشکیل یک مخلوط تک فازی است. معمولا از روغن پارافین مایعی استفاده می شود که درصد آن در کل مخلوط 40-50%، چگالی آن بین g/ cm3 9/0 – 8/0 و ویسکوزیته سینماتیک آن حدود mm2/s 40 باشد.
نکات ایمنی و انبارش پارافین مایع
اگرچه این ماده کاربردهای متنوعی دارد اما می تواند برای سلامت انسان مضر باشد خصوصا اگر از نوع دارای نقطه جوش بالا باشد و دائما در تماس با پوست و یا دستگاه تنفسی و گوارش باشد. پارافین مایع با درصد بالایی از خلوص معمولا اثرات مخرب بر بدن انسان ندارد، اما نوع ناخالص تر آن به عنوان ماده ی سرطان زا تلقی می شود. بنابراین کار با آن نیازمند اقدامات ایمنی است. انبارش و نگهداری آن در جای خشک، خنک و دارای تهویه ی مناسب و به دور از مواد ناسازگار صورت میگیرد و چون قابلیت اشتعال پذیری بالایی دارد همواره باید از هرگونه منبع حرارت و یا نور مستقیم خورشید دور نگه داشته شود.