سیکلو هگزیل آمین
سیکلو هگزیل آمین ترکیبی آلی از دسته آمین‌های آلیفاتیک است که با نا‌م‌های آمینو سیکلو هگزان و سیکلو هگزان امین نیز شناخته می شود. فرمول شیمیایی این مایع بی رنگی C3H13N است. البته مثل سایر آمین ها ممکن است به علت وجود آلاینده ها، رنگی به نظر برسد. یی شبیه بوی ماهی داشته و قابل اختلاط با آب و سایر حلال های آلی مثل الکل ها، اترها، کتون ها و استرهای آلیفاتیک و آروماتیک است.
این ماده از سال 1893 شناسایی شد اما تا سال 1936 در آمریکا مورد بهره برداری اقتصادی قرار نگرفت. اما امروزه این ماده شیمیایی جز مواد با تولید بالا در صنایع شیمیایی محسوب می‌شود و در امریکا تولید سالانه بالغ بر 1 میلیون پوند دارد. بوفرمول ساختاری این ماده شیمیایی در شکل (1) آورده شده است.
شکل (1): فرمول ساختاری سیکلو هگزیل آمین
مقدار استاندارد و مجاز سیکلو هگزیل آمین برای کارگرانی که که در معرض این ماده قرار می‌گیرند در یک شیفت کاری 8 ساعته ppm 10 است. از آن جایی که این ماده قابلیت اشتعال بالایی دارد ممکن است در دمای محیط نیز مشتعل شود و در طی فرآیند احتراق آن اکسیدهای نیتروژن منتشر میشوند که این مواد نیز ممکن است بر روی سیستم عصبی تاثیر بگذارد. به همین دلیل ضروری است قبل از کار کردن با این ماده MSDS محصول توسط افرادی که در معرض این ماده قرار دارند با دقت مطالعه شود.
سیکلوهگزیل آمین مثل سایر آمین‌ها در مقایسه با بازهای قوی مثل سدیم هیدروکسید بازهای ضعیفی هستند. هرچند آنیلین و سیکلو هگزیل امین هر دو دارای گروه NH2 و حلقه کربنی شش تایی هستند اما تفاوت در میزان قدرت بازی این دو ماده را می‌توان به ساختار آن‌ها نسبت داد. و به این دلیل این ماده شیمیایی نسبت به آنیلین باز ضعیف تری است.
این ماده با استفاده از دو روش تولید می‌شود. این فرآیندها عبارتند از:
- هیدروژناسیون آنیلین در حضور کبالت یا نیکل به عنوان کاتالیست:
C6H5NH2 + 3H2 -> C6H11NH2
- استفاده از واکنش الکیلاسیون آمونیاک در حضور سیکلو هگزانول
بر اساس گزارش های منتشر شده در سال 2016 قاره اسیا و به خصوص کشور چین چیزی در حدود 65 درصد از کل ظرفیت جهانی را به خود اختصاص داده است. با توجه به افزایش تقاضا برای نایلون میزان درخواست برای این ماده با رشد همراه بوده است. بعد از چین، ژاپن و تایوان نیز به عنوان بزرگترین تولید کنندگان این ماده شناخته میشوند که در مجموع 80 درصد از کل تولید جهانی در سال 2016 را به خود اختصاص داده اند.
از جمله کاربردهای سیکلو هگزیل امین می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- صنایع دارویی: تولید داروهای ضد درد
- صنایع کشاورزی: تولید برخی از از علف کش ها
- صنایع نفت و گاز:
- ترکیب واسطه سنتز بسیاری از ترکیبات آلی
- مهار کننده در برابر خوردگی و صد رسوب
- ماده اولیه خنثی کننده‌ها
- تصفیه آب بویلرها
- افزودنی محصولات نفتی
- صنایع آرایشی و یهداشتی: به عنوان مواد اولیه تولید برخی از عطرها
- صنایع چاپ و رنگرزی: به عنوان حلال
- تصفیه آب و پساب
- تولید چسب PVC