ماده شیمیایی سدیم بی کربنات

ماده شیمیایی سدیم بی کربنات

سدیم بی کربنات و یا جوش شیرین سابقه‌ای بسیار طولانی در تاریخ دارد و اولین استفاده از آن به هزاران سال پیش باز می‌گردد. مصریان باستان از منابع طبیعی ناترون (ترکیبی شامل سدیم بی کربنات) به عنوان رنگ برای نوشتن هیروگلیف‌ها، برای تمیز کردن دندان‌ها و درمان زخم‌ها استفاده می‌کردند.

در اوایل قرن ۱۸ میلادی از جوش شیرین و پتاسیم بی کربنات تا حد بسیار زیادی در ماهیگیری تجاری به منظور جلوگیری از فساد ماهی، استفاده می‌شد. در سال ۱۸۴۶ میلادی، دو نانوای اهل شهر نیویورک ایالات متحده از سدیم بی کربنات برای حجم دهی به خمیر و نان‌پزی خانگی استفاده کردند. کمی بعد این دو کارخانه‌ای تاسیس کرده و با استفاده از سدیم کربنات و دی اکسید کربن به تولید جوش شیرین پرداختند.

با تولید سدیم بی کربنات به شکل صنعتی، استفاده‌های بی‌شماری نیز برای آن کشف و ابداع شد. در حال حاضر، جوش شیرین به عنوان یکی از داروهای الزامی در لیست سازمان بهداشت جهانی (WHO) قرار دارد. شکل (1) نشان دهنده توزیع مصرف سدیم بی کربنات در دنیا است.

شکل (1): توزیع مصرف سدیم بی کربنات در دنیا

همان طور که شکل (1) نیز نشان می‌دهد بی کربنات سدیم در صنایع مختلفی به کار برده می‌شود. از جمله آن می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

صنایع غذایی: متداول ترین استفاده از این ماده تهیه بکینگ پودر است. همچنین از آن در تولید پاک کننده نوشابه گازدار، شیرینی پزی و… استفاده می‌شود.

کاربرد در پزشکی: در پزشکی از سدیم بی کربنات به عنوان دارو به صورت محلول خوراکی و تزریقی استفاده می شود.

تغذیه دام: این ماده در ابتدا به عنوان مکمل غذایی برای گاوها و هم چنین به عنوان بخشی از جیره غذایی طیور استفاده می‌شود.

کشاورزی: بی کربنات سدیم برای تامین شرایط سالم رشد و عدم اجازه برای رشد موارد غیر ضروری و قارچ ها استفاده می شود.کاربرد های صنعتی: به عنوان کاربردهای صنعتی، بافر های NaHCO₃ در فرآیند های مختلف باعث خنثی سازی PH شده و منبعی از CO₂ به حساب می آیند و همچنین نقش کاتالیست را بازی می کنند. این ماده باز بسیار ضعیفی است که در آب قابل حل است و به یون های سدیم (Na) و بی کربنات (HCO₃) در آب تبدیل می شود.

کاربرد در صنعت حفاری : در صنعت نفت و حفاری، از این ماده برای انجام واکنش شیمیایی با گل حفاری زمانی که گل آلوده به یون های کلسیم از طریق سیمان و آهک شده است استفاده می شود.

سدیم بی کربنات در کپسول‌های آتش‌نشانی پودر خشک BC جایگزینی برای دی آمونیوم فسفات است که خاصیت خورندگی دارد و در کپسول‌های ABC استفاده می‌شود.