ادغام تملک در نزدیکی صنعت دکلداری (بخش اول: ساختار بازار حفاری)
تحولات ساختاری تکنولوژیک در اقتصاد جهانی و در بخش انرژی، از جمله ضرورت های تنوع بخشیدن به مطالعات تحلیلی اقتصاد انرژی، مدیریت و سرمایه گذاری در صنایع و به ویژه صنعت نفت می باشد. بخش بالادستی صنعت نفت شامل مطالعات، فعالیت ها و اقدامات مربوط به اکتشاف، حفاری، استخراج، بهره برداری و صیانت از منابع نفتی، انتقال، ذخیره سازی و یا هر فعالیتی که منجر به برداشت بهینه و حداکثری از منابع نفتی گردد را شامل می شود و خوراک صنایع پایین دستی را فراهم می سازد.
همچنین بر اساس مطالعه پیشین نویسنده که با استفاده از روش AHP در خصوص اولویت بندی سرمایه گذاری در صنعت نفت ایران بر اساس معیارهای کلیدی سرمایه گذاری (ارزش افزایی، جذب سرمایه گذاری خارجی، مدیریت ریسک و پیوند با اقتصاد داخلی) و با استفاده از نرم افزار Expert Choice محاسبه شده است سرمایه گذاری بیشتر بر بخش بالادستی متمرکز می باشد. یکی از ارکان بخش بالادستی صنعت نفت حوزه دکلداری می باشد.
ساختار بازار حفاری
پیتر دراکر به عنوان پدر علم مدیریت نوین می گوید هر شرکتی دو وظیفه اصلی دارد: نوآوری و بازاریابی. اگر به موفق ترین برندهای جهانی در هر بخشی اعم از صنعتی و خرده فروشی یا تولید و خدمات نگاهی انداخته شود معنای گفته های دراکر بیشتر مشخص می شود. کلیه صنایع موجود در اقتصاد دارای بازارهایی با ماهیت های متنوع هستند و ساختار بازار عبارت است از: ماهیت و میزان رقابت بین بنگاه های مشابه در یک صنعت. یک عامل اساسی در تعیین ابزار های موثر و مناسب برای بازاریابی در یک صنعت شناخت ساختار بازار آن صنعت است.
- بازار رقابت کامل (Perfect Competition): بازاری است که خریداران و فروشندگان بسیار زیاد و مستقل و مطلع از شرایط مختلف (قیمت، …) محصولات مشابهی را مبادله می کنند. بازار رقابت کامل بسیار ایده ال گرایانه است و این نوع بازار در دنیای واقعی به صورت کامل رخ نمی دهد. بازار رقابت کامل چند شرط دارد: تعداد بسیار زیاد خریداران و فروشندگان، اطلاعات کامل طرفین، آزادی ورود و خروج به بازار، محصول استاندارد و مشابه، استقلال خریداران و فروشندگان. در این بازار فروشندگان قیمت پذیر هستند و نمی توانند قیمت را تعیین کنند.
- رقابت انحصاری (Monopolistic Competition): همه شرایط بازار رقابت کامل وجود دارد به جز شرط استاندارد بودن کالا. به عبارت دیگر محصولات ارائه شده توسط فروشندگان می تواند متمایز باشد. محصولات رقبا ممکن است واقعاً از نظر فنی با یکدیگر متفاوت باشند یا اینکه بازار آنها را متفاوت درک کند. رقابت غیر قیمتی در این بازار رایج است. انتقال اطلاعات به بازار، متقاعد سازی مشتریان به تمایز محصول و ترغیب آنها به خرید در این بازار بسیار کلیدی است بنابراین عوامل کیفیت محصول و ترویج و تبلیغات اهمیت می یابند.
- انحصار چند جانبه (Oligopoly): در این حالت چند خریدار یا فروشنده معدود فعال هستند. اگر تعداد فروشندگان اندک باشد انحصار چند جانبه فروش و اگر تعداد خریداران محدود باشد انحصار چندجانبه خرید رخ می دهد. اگر تعداد خریداران و فروشندگان هر دو اندک باشد انحصار چندجانبه مضاعف رخ میدهد. خدمات بالادستی صنعت نفت در حوزه حفاری افقی طولانی، اندازه گیری های خاص، LWD و امثال آنها از نوع انحصار چندجانبه مضاعف است. در انحصار چند جانبه، برای فروش، معمولا بنگاه ها بر مبنای محصولات و خدمات رقابت می کنند تا قیمت، چرا که در صورت بالا بودن موانع خروج از صنعت، امکان بروز جنگ قیمتی و زیان شدید کل صنعت وجود دارد. در این نوع بازار احتمال بروز تبانی توسط فروشندگان به منظور کنترل رقابت و قیمت بالاست. داشتن روزنه صادراتی به منظور توسعه فروش و ظرفیت در شرایط اشباع بازار بسیار ضروری است. مدیریت ارتباطات با مشتریان جهت پیش بینی و تامین خواسته های آنان و حتی ارائه خدمات فراتر از انتظارات به حفظ ارتباط و تداوم روابط کاری منجر می شود.
- انحصار کامل (Monopoly): زمانی رخ می دهد که تنها یک عرضه کننده در بازار وجود دارد. در این حالت قدرت بنگاه درکنترل بازار و قیمت تقریبا کامل است. انحصار در نتیجه سه عامل بروز می یابد: جغرافیا، فناوری، طبیعی.
همانگونه که ملاحظه می فرمایید بازار دستگاه های حفاری با توجه به ویژگی های طرح شده در قسمت عرضه و در قسمت تقاضا در وضعیت انحصار چندجانبه می باشد. یکی از ویژگی های کلیدی انحصار چند جانبه سخت بودن ورود به صنعت است که باتوجه به ماهیت سرمایه بر بودن صنعت دکلداری ورود به این صنعت همراه با سرمایه گذاری بالا و رعایت استاندارد ها و قوانین خاص می باشد و از همین بابت خروج از این صنعت اینرسی بالایی دارد.
در بخش بعدی این مقاله به مفاهیم رقابت و استراتژی های رقابتی در مدیریت کسب و کار می پردازیم و از طریق مدل پنج عامل پورتر وضعیت صنعت دکلداری در ایران را تحلیل می کنیم.
مولف: ملیکا محمدپور – فوق لیساس اقتصاد انرژی از دانشگاه تربیت مدرس
منبع عکس: وب سایت ایران دریلینگ